Page 32 - Sự hình thành bệnh tật và sự phục hồi

Thuốc sau khi vào máu sẽ được phân bố tới các mô. Gan là nơi chuyển

hóa thuốc chủ yếu vì chứa hầu hết các enzym tham gia chuyển hóa thuốc.

Ngoài ra ở thận, ruột, cơ, não, phổi, hệ thần kinh... cũng có các enzym tham

gia chuyển hóa thuốc. Phần lớn các thuốc khi vào cơ thể sẽ bị chuyển hóa làm

thay đổi cấu trúc ban đầu, một số thuốc không bị biến đổi thì được đào thải ra

ngoài ở dạng nguyên vẹn.

Các thuốc sau khi bị chuyển hóa thường có tính phân cực cao, dễ tan

trong nước, dễ đào thải và ít độc hơn chất ban đầu, nhưng cũng có một số

thuốc phải qua chuyển hóa mới phát huy tác dụng (omeprazol, methyldopa…)

hoặc tạo thành chất độc bất lợi cho cơ thể (paracetamol, barbiturat…).

2.3.1. Các giai đoạn chuyển hóa thuốc

Các phản ứng chuyển hóa thuốc trong cơ thể diễn ra theo 2 giai đoạn:
- Giai đoạn 1: Bao gồm các phản ứng oxy hoá - khử và phản ứng thuỷ

phân giúp sự biến đổi một chất trở nên phân cực (thân nước) hơn lúc đầu. Sau
phản ứng này, thuốc thường bị mất hoạt tính. Phản ứng oxy hoá là phản ứng

quan trọng và phổ biến nhất không những đối với các chất ngoại lai mà cả đối
với một số chất sinh lý của cơ thể như estradiol, testosteron, progesteron,

cortison v.v. Phần lớn các phản ứng oxy hoá xảy ra ở gan với sự xúc tác của

phức hợp enzym có trong lưới nội mô nhẵn của gan được gọi là hệ thống

cytochrom P450 (CytP450). Phản ứng khử xảy ra dưới ảnh hưởng của nhiều

loại enzym và coenzym như NADH, NADPH... Các enzym này xúc tác cho

các quá trình khử hoá các chất có các nhóm aldehyd, ceton thành alcol. Phản

ứng thuỷ phân xảy ra đối với các chất có hoá chức este, amid và các glycosid

trợ tim dưới tác dụng của các esterase hoặc amidase. Thông thường các thuốc

có hoá chức amid bị thuỷ phân chậm hơn và tác dụng kéo dài hơn. Ví dụ

lidocain gây tê dài hơn procain v.v…

- Giai đoạn 2: Bao gồm các phản ứng liên hợp dẫn đến sự hình thành

của một liên kết cộng hóa trị giữa một nhóm chức trên hợp chất ban đầu hoặc

chất chuyển hóa giai đoạn 1 với acid glucuronic có nguồn gốc nội sinh, các

gốc sulfate, glutathione, acid amin, hoặc acetate. Các chất liên hợp phân cực

32