Page 26 - Dược lý - Dược

2.2.1. Liên kết thuốc với protein huyết tương

Nhiều thuốc lưu hành trong máu ở dạng liên kết với protein huyết tương, chủ yếu là

albumin (ở dạng gắn phổ biến với alpha1-acid glycoprotein). Sự gắn không đặc hiệu với

protein huyết tương khác thường không đáng kể. Liên kết giữa protein với thuốc thường là
thuận nghịch. Ngoài việc gắn của thuốc với albumin, một số thuốc có thể gắnvới globulin(ví

dụ các hormon sinh dục như estrogen và testosteron hoặc hormone tuyến giáp như

thyroxin).

Tùy theo cấu trúc hoá học của thuốc, liên kết thuốc với protein có thể theo những cơ

chế khác nhau như liên kết ion, liên kết hydrogen, liên kết lưỡng cực ... Liên kết thuốc với
protein huyết tương thường có tính thuận nghịch, chỉ có rất ít trường hợp là không thuận

nghịch (các trường hợp liên kết đồng hoá trị đối với các dẫn chất alkyl kìm hãm tế bào).

Ở dạng liên kết thuốc không có tác dụng (vì phân tử lớn không đi qua được thành

mao mạch đến các tổ chức), chỉ ở dạng tự do mới có tác dụng. Giữa dạng tự do và dạng

liên kết luôn luôn có sự cân bằng động. Khi nồng độ thuốc ở dạng tự do trong huyết tương
giảm, thuốc từ dạng liên kết sẽ được giải phóng ra dưới dạng tự do. Vì thế có thể coi dạng

liên kết của thuốc với protein huyết tương là phần dự trữ của thuốc trong cơ thể.

Thuốc + Protein ↔ Protein — Thuốc
Trong máu, thuốc có thể gắn vào protein của huyết tương và tạo nên dạng phức hợp

protein-thuốc bên cạnh dạng thuốc tự do trong máu. Bảng 1 mô tả tỉ lệ gắn với protein của

các thuốc.

Bảng 1.Tỉ lệ gắn thuốc vào protein huyết tương

Tỉ lệ gắn với protein Các thuốc là acid yếu Các thuốc là base yếu

Gắn mạnh (>75%) Phenylbutazon, warfarin, Diazepam, digitoxin,
phenytoin, aspirin clopromazin,

erythomycin

Gắn trung bình (25-75%) Benzylpenicillin, tolbutamid, Cloroquin, morphin

Methotrexat

Không gắn (<25%) Ethosuximid Isoniazid, uabain

19