Page 231 - Dược lý - Dược

2.5. Kháng sinh nhóm phenicol

2.5.1. Tác dụng

Là kháng sinh kìm khuẩn, ức chế tổng hợp protein của vi khuẩn do gắn vào thụ thể

50S của ribosom và ức chế peptidyl transferase.
Phổ tác dụng: Phổ kháng khuẩn rộng trên các chủng Gram (-), Gr(+). Đặc biệt có tác

dụng với bệnh thương hàn, Shigella, Vibrio cholera và các vi khuẩn kỵ khí Gr (-) như

Bacteroides fragilis nhưng không tác dụng lên trực khuẩn mủ xanh.

Thuốc có tác dụng với Rickettsia, Brucella, Klebsiella, Mycoplasma, và Chlamydia

và Chlamydophila và các xoắn khuẩn.
Thuốc có độc tính cao đối với tủy xương và hầu hết đã bị kháng thuốc nên ngày nay

không được lựa chọn trong bất kỳ nhiễm khuẩn nào ngoại trừ nhiễm khuẩn nghiêm trọng

do các vi khuẩn đa kháng thuốc mà vi khuẩn vẫn còn nhạy cảm với chloramphenicol.

Hiệu quả điều trị viêm màng não do phế cầu đã kháng penicillin đang được theo dõi.

2.5.2. Tác dụng không mong muốn
Chloramphenicol có thể gây ra 2 loại suy tủy: một loại có hồi phục phụ thuộc liều

do tham gia vào phản ứng chuyển hóa sắt và một loại suy tủy không hồi phục dạng đặc ứng

của thiếu máu bất sản. Dạng suy tủy có hồi phục thường do dùng thuốc liều cao kéo dài và

ở bệnh nhân suy gan. Nồng độ sắt trong máu và độ bão hòa khả năng gắn sắt tăng lên, hồng

cầu lưới giảm, tăng không bào hóa các tế bào tiền hồng cầu, tế bào bạch cầu và tiểu cầu.
Thiếu máu bất sản không hồi phục xảy ra ở tỉ lệ 1/25000 bệnh nhân. Diễn biễn của phản

ứng có thể chậm lại khi ngừng sử dụng thuốc. Chloramphenicol không nên sử dụng tại chỗ

vì một lượng nhỏ cũng có thể được hấp thu và đôi khi cũng gây thiếu máu bất sản.

* Hội chứng xám (xanh tím xám): nôn, nhịp thở nhanh, tím xanh, ngủ lịm tiến tới

trụy tim mạch và tử vong. Hay gặp ở trẻ sơ sinh, trẻ đẻ non hoặc người lớn khi dùng liều
cao kèm suy gan. Nguyên nhân là do nồng độ thuốc trong máu cao do ở trẻ sơ sinh khả

năng chuyển hóa thuốc của gan chưa đầy đủ. Để tránh hội chứng này không dùng liều > 25

mg/kg/ngày khởi đầu cho trẻ dưới 1 tuổi và phải hiệu chỉnh liều.

Các phản ứng khác hiếm khi xảy ra gồm: viêm dây thần kinh thính giác và thần kinh

ngoại biên khi dùng lâu ngày. Nôn, buồn nôn, và tiêu chảy có thể xảy ra.

224