Page 62 - Dược liệu

Thu hoạch vào mùa đông khi cây bắt đầu úa vàng, đào lấy rễ, chọn loại rễ to,cắt
bỏ rễ con, rửa sạch, buộc thành bó nhỏ, phơi đến khi héo, khô nhăn, xông lưu huỳnh 2
lần cho mềm. Cắt bằng phần đầu, phơi khô.

Thành phần hoá học:
Rễ có saponin khi thuỷ phân cho sapogenin là acid oleanolic và dẫn chất. Ngoài
ra còn có ecdysteron và inokosteron.
Ngoài ra còn có flavonoid (như rutin, isoquercetin và astragalin) và acid caffeic

Kiểm nghiệm dược liệu

Dược liệu được kiểm nghiệm theo DĐVN IV (tr. 847)

Tác dụng và công dụng
Làm giảm cholesterol máu.
Làm giảm tỷ lệ / lipo protein máu. So sánh với clofibrat (một loại thuốc hóa
học được dùng phổ biến điều trị các bệnh nhân trên) thì tác dụng hạ cholesterol máu
cao hơi yếu hơn, còn tác dụng hạ tỉ lệ / lipoprotein thì gần tương đương.
Có tác dụng trợ lực tử cung. Điều trị chứng mất kinh, đẻ khó, thấp khớp, đau
lưng, bí tiểu.
Ghi chú:

Ở nước ta còn có cây Cỏ xước - Achyranthes aspera L, mọc hoang, nếu cây
được trồng và chăm bón cũng cho rễ mềm và cũng có thể dùng được như Ngưu tất.
Cây này khác cây trên ở chỗ lá có khía răng, lá to hơn và bông dài hơn.

Phần trên mặt đất của Cỏ xước có 5 loại saponin. Ngoài ra, phần trên mặt đất
còn có betain, một alcaloid là achyranthin và các hydrocarbon mạch dài.

Trong rễ Cỏ xước có saponin với phần genin là acid oleanolic.
Ecdysteron được báo cáo có trong nhiều bộ phận khác nhau của cây như rễ, thân, lá,
hạt.

Dịch chiết cồn của Cỏ xước có tác dụng kháng viêm, chống viêm khớp, chống
làm tổ, điều hòa miễn dịch, hạ lipid huyết, lợi tiểu. Cỏ xước cũng cho thấy có tác dụng
hạ đường huyết trên thỏ Dịch chiết cồn của Cỏ xước có tác dụng hạ huyết áp trong khi
dịch chiết chloroform lại có tác dụng tăng huyết áp trên chó Saponin của Cỏ xước có tác
dụng lợi tiểu trên chuột cống và chó.

Hỗn hợp saponin phân lập từ hạt Cỏ xước có tác dụng tăng sức co bóp tim cô lập
của ếch, chuột lang, thỏ. Tác dụng này nhanh hơn với thời gian tác động ngắn hơn so với
digoxin.