Page 54 - Dược liệu

Nhóm spirostan hiện nay được chú ý nhiều vì là nguồn nguyên liệu quan trọng để
bán tổng hợp các thuốc steroid. Hai sapogenin quan trọng nhất là diosgenin (có chủ
yếu trong các loài Dioscorea) và hecogenin (có chủ yếu trong các loài Agave).

O O

O

O O

H H
H O H O
Diosgenin Hecogenin

+ Nhóm furostan:

Ví dụ avenacosid A, B có trong Yến mạch- Avena L., họ Lúa (Poaceae) .
Avenacosid có 2 mạch đường, khi thủy phân cắt phần đường glucose ở C-26 cũng chuyển
thành dẫn chất nhóm spirostan.

- Nhóm saponin steroid alcaloid

Saponin thuộc nhóm này có chứa N trong phân tử nên có tính kiềm giống như
alcaloid. Tuy nhiên, do nitơ trong phân tử không phải là từ acid amin nên chúng được
xem là các pseudoalcaloid. Do có thêm nitơ có tính kiềm nên chúng vừa mang tính
chất glycosid vừa mang tính chất alcaloid. Chúng còn được gọi là các glycoalcaloid.

+ Nhóm aminofurostan

Ví dụ: saponin có trong Solanum paniculatum Ait. và S. torvum Sw.

-D-glc
OH O O
H H
O O

+
[H ]

H N H N
2 2
H Jurubin H Jurubidin
+ Nhóm spirosolan

Ví dụ solasonin có trong cây Cà lá xẻ - Solanum laciniatum Ait.

+ Nhóm solanidan

Solanin có trong mầm khoai tây (gây độc) thuộc nhóm này.
1.3. Chiết xuất

Có những qui trình chiết xuất khác nhau có thể tiến hành chiết xuất và tinh chế
sơ bộ saponin như sau:
Đối với saponin trung tính và acid có thể tiến hành như sau: bột dược liệu được
chiết với ether dầu hỏa để loại chất béo rồi chiết saponin bằng methanol - nước (4:1).