Page 27 - Dược liệu

Hạt (Semen Plantaginis) còn gọi là Sa tiền tử. Thu hái lấy quả già, giũ lấy hạt,
phơi hay sấy khô
Lá (Folium Plantaginis) . Hái lá lúc cây sắp ra hoa hay đang ra hoa, rửa sach,
phơi hay sấy khô.

Thành phần hóa học.
Thành phần hóa học chính của
toàn cây là chất nhầy, hàm lượng trong
lá có thể đến 20%, trong hạt có thể đến
40%.
Thành phần cấu tạo của Platasan
gồm có D-xylose, L-arabinose, acid D-
galacturonic, L-rhamnose và D-galactose theo tỉ lệ tương ứng là 15:3:4:2:0,4.
Planteose là một oligosaccharid hàm lượng 1%, thủy phân bằng acid thì cho 1
galactose, 1 glucose và 1 fructose.
Ngoài chất nhầy, thành phần khác đáng chú ý trong cây là iridoid glycosid
(aucubosid và catalpol) và flavonoid, các acid hữu cơ, carotenoid, vit.K, vit. C

Tác dụng và công dụng.
Những dẫn chất iridoid glycosid là thành phần có tác dụng kháng khuẩn của lá
mã đề.
Hạt mã đề (còn gọi là xa tiền tử) do có chất nhầy nên có tác dụng nhuận tràng và
tăng thể tích phân. Chất nhầy tạo thành 1 lớp bảo vệ niêm mạc ruột nên cũng dùng làm
thuốc chống viêm trong bệnh viêm ruột, đau dạ dày và lỵ. Ngoài ra còn có tác dụng
long đờm, lợi tiểu (uống một thìa canh trước bữa cơm chiều).
Lá có tác dụng thông tiểu, dùng chữa những trường hợp bí tiểu tiện, tiểu tiện ra
máu, ngoài ra còn dùng để chữa ho. Lá tươi giã nhỏ dùng đắp mụn nhọt.

2.8 GÔM ARABIC

Gôm Arabic là chất tiết ra và để khô từ thân và cành của cây Acacia verek
Guill et Perr. (= Acacia senegal (L.) Willd.), phân họ Trinh nữ – Mimosoidae, họ
Đậu, Fabaceae.

Đặc điểm thực vật và phân bố

Thuộc loại cây nhỡ cao 4-5 m có gai ngắn và cong. Lá kép 2 lần lông chim, cụm
hoa mọc ở nách lá, tràng hoa màu trắng, quả loại đậu thẳng, dẹt, hơi thắt ở khoảng
giữa các hạt.
Sudan là nơi cung cấp chính cho thị trường thế giới (khoảng 40.000 tấn/năm),
sau đó đến các vùng Tây và Nam sa mạc Sahara như Moritani, Mali, Senegal, Sad rồi
đến Nigeria.

Cách thu hoạch gôm: Người ta thu hoạch gôm ở những cây từ 3 tuổi trở lên,
hiệu suất cao ở những cây 5-7 tuổi. Thu hoạch vào mùa khô khi cây đã rụng lá.
Gôm tiết ra từ những kẽ nứt tự nhiên, nhưng thường người ta đẽo vỏ thành từng
băng (5 x 50cm) để gôm chảy ra được nhiều. Gôm chảy ra, khô dần, vài ba tuần
sau khi bóc vỏ thì bắt đầu lấy gôm, lúc này phần giữa cục gôm vẫn chưa rắn