Page 216 - Dược liệu

3. HƯƠU VÀ NAI
Hươu, Nai cho chúng ta nhiều thuốc quý:
+ Lộc nhung (Cornu Cervi parvum ): Lộc nhung do Hươu, Nai đực cung cấp, còn
Hươu cái không cho ra lộc nhung.
+ Gạc: Sừng hươu, nai già là gạc dùng để nấu cao ban long.
* Hươu:
- Hươu sao-Cervus nippon Temminek.
- Hươu vàng (Nai vàng, Hươu lớn)- Cervus porcinus.
Họ hươu – Cervidae, bộ phụ nhai lại (Ruminantia)
* Nai: Cervus unicolor Kerr (Rusa unicolor).
1. Đặc điểm và phân bố hươu nai:
1.1. Hươu sao (Cervus nippon Temminek) lớp có vú, bộ nhai lại, họ Hươu
(Cervidae).

Hươu sao thường cao 1m,
dài từ 0,90 – 1,20m. Hươu đực cao
hơn hươu cái. trọng lượng thường
từ 45–70 kg. Con đực nặng hơn con
cái. Hai bên thân có nhiều sao
trắng, nên gọi là hươu sao. Bụng
trắng nhạt. Hươu sao đực 2 tuổi
mọc cặp sừng đầu tiên, không phân
nhánh dài 15–20cm, hươu đực từ 3
tuổi trở lên có cặp sừng 4 mấu,
hàng năm có thể thay sừng. Sau khi
rụng sừng già 4–5 ngày, ở chân của
sừng cũ hình thành một lớp váng
mỏng phủ kín bề mặt rụng, sau đó
mọc thành sừng non dài từ 3–10cm,
rất mềm, mọng, màu đỏ gọi là “quả Hình 8.8. Hươu sao
đào” hay “trái mơ”. Cervus nippon Temminek
Sau khi mọc 10–12 ngày “quả
đào” phân đôi: một phần là nhánh trán, một phần là thân sừng. Sau 44–50 ngày kể từ
khi mọc, thân sừng dài 20–25 cm phình to và phân nhánh lần thứ 2, sừng non này gọi
là nhung. Sau 52–53 ngày (kể từ khi mọc) chỗ phân nhánh lần thứ 2 gọi là nhung yên
ngựa (có hình yên ngựa). Sau 4–4,5 tháng hươu đực có cặp sừng mới hoàn chính và
rắn chắc gọi là gạc. Tuổi thọ của hươu sao khoảng 15–18 năm. Mùa thu hái nhung từ
tháng 2–3.

1.2. Nai (Cervus unicolor Cuv.)
Nai to và mạnh hơn hươu, lông
cứng hơn, màu xám hoặc nâu, không