Page 148 - Dược liệu

Đặc điểm thực vật và phân bố

Hoàng bá là cây gỗ, to, cao 10 - 25 m,
đường kính thân tới 50 cm, cành rất phát triển,
vỏ màu nâu nhạt hoặc xám nhạt, lớp bần dày,
mềm, có đường rách dọc lung tung, vỏ trong
màu vàng tươi. Lá kép lông chim, mọc đối, có 5
- 13 lá chét hình trứng hoặc mũi mác, dài 5 -
12 cm, rộng 3 - 4,5 cm, mép có răng cưa nhỏ
hoặc hình gợn sóng, mặt trên màu lục xám,
mặt dưới màu xanh nhạt, phần gốc của gân
giữa mang lông che chở mềm. Hoa nhỏ màu
vàng lục hoặc vàng nhạt, mẫu 5, hoa đơn tính,
khác gốc.
Quả mọng, hình cầu, khi chín có màu tím
đen, có mùi thơm đặc biệt. Mùa hoa vào tháng 5
- 7, mùa quả vào tháng 9 - 11. Hình 4.8. Hoàng bá

Cây hoàng bá có nhiều ở Trung Quốc
(vùng Đông Bắc) và ở Nga (vùng Siberi). Phellodendron chinense Schneider.

Mấy năm gần đây ta đã di thực trồng thí nghiệm thành công, thấy cây mọc tốt
và khoẻ. Đang có hướng phát triển cây này.

Bộ phận dùng và chế biến

Vỏ thân, vỏ cành (Cortex Phellodendri)
Hái vỏ cây đã trồng trên 10 năm, hái vào mùa hạ, cạo sạch lớp bần, cắt thành
từng miếng phơi hay sấy khô.

Thành phần hoá học
Trong vỏ Hoàng bá có chừng 1,6% berberin, một lượng nhỏ phellodendrin
(C 20H 23O 4N ), magnoflorin (C 20H 24O 4N ), jatrorrhizin (C 20H 20O 4N ), palmatin
+
+
+
(C 21H 22O 4N ), candixin (C 11H 18ON ), menisperin (C 21H 26O 4N). Ngoài ra trong vỏ hoàng
+
+
bá còn có những chất có tinh thể không chứa nitơ: obakullacton (C 26H 30O 8) (limonin),
obakunon (C 26H 30O 7); hợp chất sterolic: 7 - dehydrostigmasterol, b - sitosterol,
campesterol; chất béo...

OH

OCH 3

HO

(+)
N
CH 3 O
CH 3

Phellodendrin
Kiểm nghiệm dược liệu

Dược liệu được kiểm nghiệm theo DĐVN IV (tr. 778)