Page 135 - Dược liệu

Codein ít độc hơn morphin, tác dụng giảm đau kém nhưng tác dụng ức chế
trung tâm ho mạnh nên được dùng làm thuốc chữa ho tốt. Lạm dụng thuốc sẽ bị
nghiện.

Papaverin kích thích thần kinh ngoại biên, làm giảm co thắt cơ trơn, đặc biệt
đối với dạ dày và ruột.

Noscapin (= narcotin) không gây ngủ, co giật ở liều cao nên trong các thuốc
phiện người ta thường loại bỏ nó đi; tuy vậy, đôi khi người ta cũng dùng kết hợp với
morphin để làm tăng tác dụng giảm đau đồng thời ngăn cản hiện tượng làm liệt trung
tâm hô hấp do morphin. Ngoài ra, noscapin được dùng để điều chế cotarnin có tác
dụng cầm máu.

Công dụng và liều dùng

- Quả :quả chưa chích nhựa dùng để chiết xuất morphin (năm 1964 trên thế giới,
chủ yếu ở châu Âu đã dùng 24.000 tấn quả chiết được 40 tấn morphin) đa phần
morphin được chuyển thành codein. Quả còn dùng chế cao toàn phần để làm thuốc
thay thế cho nhựa thuốc phiện và dùng làm thuốc giảm đau.

Quả đã chích nhựa (anh túc xác) dùng làm thuốc chữa ho, tả, lỵ, đau bụng,
giảm đau. Dùng 4 - 6 g/ngày dưới dạng thuốc sắc hay hãm.
- Hạt : một phần được dùng làm thực phẩm cho người hoặc chim. Đa phần dùng để
ép dầu. Dầu này dùng để ăn, dùng trong công nghiệp sơn và dùng trong ngành dược.
Dầu thuốc phiện dùng để chế dầu iod (lipiodol hoặc iodolipol) dùng làm thuốc cản
quang khi chiếu các xoang trong cơ thể, chế thuốc xoa bóp, thuốc mỡ... Bã dầu dùng
làm thức ăn gia súc.
- Nhựa thuốc phiện

Dùng làm thuốc giảm đau, thuốc ngủ, chữa ho, chữa ỉa chảy. Nhựa thường dùng
phối hợp với các vị thuốc dưới dạng cao đơn hoàn tán hoặc ở các dạng:
+ Bột thuốc phiện (10% morphin), uống liều 0,05 g/lần và 0,20 g/24 giờ.

+ Cao thuốc phiện (20% morphin), dùng liều 0,05-0,10 g/24 giờ.

+ Cồn thuốc phiện (1% morphin) (56 giọt = 1 g) dùng 1 - 3 g/ngày.
Nhựa thuốc phiện xếp loại gây nghiện, không được dùng liên tục quá 7 ngày và
phải rất thận trọng khi dùng cho trẻ em và người già.

Dùng để chiết xuất alcaloid. Phần lớn việc sản xuất nhựa thuốc phiện hợp pháp
dùng để chiết xuất morphin. Trên thế giới hàng năm cần hàng trăm tấn.
+ Morphin được dùng làm thuốc giảm đau, chữa co giật, mê sảng, động kinh.
Thường dùng dưới dạng morphin hydroclorid để tiêm dưới da hoặc tiêm bắp. Liều
tối đa 0,02 g/1 lần và 0,05 g/24 giờ (1 ống 1 ml = 0,01 g).

Việc tiêu thụ morphin không nhiều (thế giới dùng hàng năm vài tấn) còn phần
lớn được dùng để điều chế các dẫn chất như codein, codetylin (etyl morphin hay
dionin)...

+ Codein dùng để chữa ho, dùng dưới dạng bột, viên, xirô... codetylin cũng có
tác dụng tương tự như codein.
+ Papaverin dùng làm thuốc giảm đau trong bệnh co thắt dạ dày, ruột, mật, co