Page 124 - Dược liệu

1.4.2. Alcaloid có nhân dị vòng

Các alcaloid loại này có thể có một vòng hay nhiều vòng. Sự tiến bộ về xác
định cấu trúc hoá học cho phép hàng năm hiểu biết thêm nhiều alcaloid mới và việc
phân loại chúng không ngừng được bổ sung. Người ta chia làm nhiều nhóm, ở đây
chỉ nêu các nhóm chính.
- Những alcaloid là dẫn xuất của nhân pyrrol hoặc pyrrolidin

Ví dụ: Higrin (C 8H 15NO) trong lá coca (Erythroxylum coca)

CH 2 CO CH 3
N N N
H H CH 3
Pyrrol Pyrrolidin Hygrin

- Những alcaloid là dẫn xuất của nhân pyridin hoặc piperidin
Ví dụ: Nicotin (C 10H 14N 2) trong thuốc lá

Arecolin (C 8H 13NO 2) trong hạt cau N N

Arecaidin (C 7H 11NO 2) trong hạt cau H
Pyridin Piperidin
- Những alcaloid là dẫn xuất của nhân tropan (= piperidin + N - metyl pyrrolidin)

Ví dụ: Hyoscyamin (C 17H 23NO 3) trong Hyoscyamus niger
N CH 3
Scopolamin (C 17H 21NO 4) trong Cà độc dược

Cocain (C 17H 21NO 4) trong lá Coca Tropan

- Những alcaloid là dẫn xuất của nhân quinolin
Ví dụ: Quinin (C 20H 24N 2O 2) trong vỏ Canhkina

N
Quinolin

- Những alcaloid là dẫn xuất của nhân isoquinolin
Nhóm này có nhiều alcaloid được sử dụng trong điều trị. Có thể chia ra 9 phân
nhóm:
+ Cấu trúc tetrahydroisoquinolin. Ví dụ: anhalinin (C 12H 17NO 3) trong
Anhalonium lewinii.

+ Cấu trúc benzylisoquinolin. Ví dụ: papaverin trong nhựa Thuốc phiện.
+ Cấu trúc ptalidisoquinolin. Ví dụ: noscapin trong nhựa Thuốc phiện; hydrastin
trong Hydratis canadensis.

+ Cấu trúc protoberberin. Ví dụ: berberin trong Hoàng liên, jatrorrhizin trong
Jatrorrhiza palmata.
+ Cấu trúc protopin. Ví dụ: protopin trong Thuốc phiện