Page 104 - Giáo trình môn học Cấu tạo cơ thể

Thân nhiệt
Run Truyền nhiệt

Vận cơ Bức xạ nhiệt

Trương lực cơ Tăng thông khí
Chuyển hoá Bay mồ hôi

Hình 8.2. Cán cân thăng bằng giữa 2 quá trình sinh nhiệt và thải nhiệt
Nguyên tắc này được thực hiện nhờ hoạt động của một cung phản xạ

phức tạp. Đó là cung phản xạ điều nhiệt.

2.3.1. Cung phản xạ điều nhiệt (hình 8.3)

Cung phản xạ điều nhiệt cũng như mọi cung phản xạ khác, gồm 5 bộ phận:

- Bộ phận nhận cảm: là các bộ phận tiếp nhận cảm giác lạnh và cảm giác
nóng, nằm ở da hoặc trong các cơ quan nội tạng, các thành mạch máu, đặc

biệt là các tĩnh mạch của cơ. Tại đây, các kích thích nhiệt được mã hoá thành

những xung động thần kinh.

- Đường truyền vào: Đường dẫn truyền vào mang các xung động thần

kinh xuất hiện từ các bộ phận nhận cảm nhiệt về trung tâm. Đây là những sợi

thần kinh đi từ những tiểu thể cảm thụ về rễ sau của tuỷ sống. Tới sừng sau

của tuỷ sống, xung động được chuyển sang nơron thứ hai. Neuron này đi chéo
sang cột bên của tuỷ sống bên kia, đi lên theo bó gai - đồi thị, bó gai – lưới

(dẫn truyền cảm giác nóng - lạnh - đau) và tận cùng ở chất lưới của thân não,

ở đồi thị. Nơron thứ ba từ đồi thị đi lên vùng nhận cảm cảm giác ở vỏ não.

- Trung tâm: Trung tâm điều hoà thân nhiệt là vùng dưới đồi, ở đó các

xung động thần kinh được phân tích, tổng hợp rồi từ đó xuất hiện những tín

hiệu điều hòa đi ra gây những biến đổi đáp ứng. Nửa trước của vùng dưới đồi
là trung tâm chống nóng, kích thích nó gây những biểu hiện chống nóng. Nửa

sau của vùng dưới đồi là trung tâm chống lạnh. Ngoại độc tố của nhiều vi

khuẩn gây bệnh, tác động lên vùng dưới đồi gây tăng thân nhiệt, do đó sốt là

một triệu chứng thường gặp trong nhiều trường hợp nhiễm khuẩn. Các thuốc

như aspirin, antipirin, phenaxetin... ức chế tạo thành prostagandin nên có tác

100