Page 53 - Dược lý - Dược

ứng. Liều được dùng trong điều trị (liều điều trị) thường là liều có tác dụng trên 50% cá thể

(ED50). Liều tối đa là liều cao nhất được sử dụng, nếu vượt quá liều đó có thể gây nguy hại

cho người bệnh (đặc biệt đối với các thuốc độc, các thuốc có hoạt tính cao). Những trường

hợp cần nhanh chóng có nồng độ cao của thuốc ở nơi tác dụng, đầu tiên người ta dùng liều
tương đối cao đó là liều tấn công, sau đó dùng liều thấp hơn để duy trì tác dụng gọi là liều

duy trì. Ngoài ra có thể phân loại liều theo thời gian dùng thuốc: liều 1 lần, liều 1 ngày (24

giờ); đối với một số thuốc còn quy định liều cho một đợt điều trị (kháng sinh, thuốc gây

tích luỹ, một số hormon...).

Mức độ tác dụng của thuốc phụ thuộc vào số lượng thụ thể tương tác với thuốc, phụ
thuộc vào nồng độ thuốc ở nơi tác dụng. Giữa nồng độ thuốc ở nơi tác dụng và nồng độ

thuốc trong huyết tương cũng như liều lượng thuốc luôn luôn có mối tương quan nhất định.

Vì vậy khi nghiên cứu tác dụng của thuốc có thể khảo sát mối liên quan trực tiếp giữa liều

lượng với tác dụng. Nói chung đối với mỗi bệnh nhân, tác dụng của thuốc sẽ tăng khi tăng

liều lượng, nhưng về mặt ý nghĩa điều trị không phải bao giờ tăng liều cũng có lợi vì đi
kèm với việc tăng liều là những tác dụng phụ, thậm chí gây độc cho cơ thể. Cho nên tuỳ

từng trường hợp cụ thể dùng liều cho thích hợp để thu được hiệu quả điều trị cao nhưng lại

an toàn cho người bệnh. Tuy nhiên để tiện sử dụng trong lâm sàng và để có cơ sở ban đầu

cho việc điều chỉnh liều người ta dựa vào liều gây đáp ứng trung bình 50% đối tượng trong

quần thể (ED50). Mức độ an toàn của thuốc được biểu thị qua chỉ số điều trị I:
I = LD50/ED50 (178)

I (therapeutic index): chỉ số điều trị
LD50 (lethal dose50): liều gây chết 50% súc vật thí nghiệm

ED50 (effective dose50): liều tác dụng 50% súc vật thí nghiệm

Về nguyên tắc nên sử dụng những thuốc có chỉ số an toàn cao (thông thường I 

10). Tuy nhiên ngoại lệ có những thuốc chỉ số an toàn thấp nhưng tác dụng điều trị tốt và

chưa có thuốc thay thế thì vẫn sử dụng nhưng với sự cẩn trọng hơn. Ví dụ chỉ số an toàn
của glycosid tim rất thấp (vào khoảng 2) nhưng hiệu quả điều trị suy tim của chúng rất tốt

chưa có thuốc nào có thể thay thế nên vẫn được sử dụng.

3.5.1.4. Tương tác thuốc

46