Page 21 - Giáo trình môn học Dược lâm sàng

macrolid (erythromycin, clarithromycin) cùng lúc với thuốc hạ huyết áp, nhóm thuốc chẹn

kênh calci như amlodipin, niffedipin ... có thể gây tụt huyết áp và suy thận cấp.

2. CÁC TƯƠNG TÁC THUỐC – THUỐC
2.1. Tương tác dược lực học

Tương tác dược lực học chiếm phần lớn các tương tác gặp phải trong điều trị. Thường

gặp khi phối hợp 2 hay nhiều thuốc có tác dụng dược lý hoặc tác dụng không mong muốn

tương tự hoặc đối kháng lẫn nhau. Nếu có kiến thức đầy đủ về các tác dụng dược lý hoặc

tác dụng không mong muốn của thuốc thì người thầy thuốc có thể hoàn toàn kiểm soát
được các tương tác loại này.

2.1.1. Tương tác đối kháng

2.1.1.1. Đối kháng có cạnh tranh
Đây là tương tác xảy ra khi chất chủ vận (agonist) và chất đối kháng (antagonist) cạnh

tranh với nhau ở cùng một nơi của thụ thể (receptor), hậu quả làm giảm hoặc mất tác dụng

của thuốc. Ví dụ: pilocarpin – atropin (thụ thể M); histamin – promethazin (thụ thể H1);

histamin – cimetidin (thụ thể H2); isoprenalin – propranolol (thụ thể )…

Đôi khi người ta sử dụng các tương tác kiểu này để giải độc thuốc, ví dụ dùng chống
độc hoặc cai nghiện morphin (hoặc heroin, các opiat…) có thể dùng naloxon (tiêm) hoặc

naltrexon (uống) do đối kháng ở thụ thể morphinic.

2.1.1.2. Đối kháng không cạnh tranh

Chất đối kháng có thể tác động lên thụ thể ở vị trí khác với chất chủ vận hoặc chất
đối kháng làm cho thụ thể biến dạng, qua đó thụ thể sẽ giảm ái lực với chất chủ vận. Ví dụ:

Thuốc lợi tiểu nhóm thiazid, các corticoid làm tăng glucose máu nên làm giảm tác

dụng hạ đường huyết của thuốc uống điều trị đái tháo đường.

Các kháng sinh nhóm -lactam có tác dụng ở pha phân bào của vi khuẩn (ức chế sự

tổng hợp vách tế bào vi khuẩn), nếu phối hợp cùng với 1 kháng sinh có cơ chế làm chậm

sự phân bào (tetracyclin, cloramphenicol…) thì tác dụng của -lactam sẽ bị hạn chế phần
nào.

Phối hợp vitamin K với thuốc uống chống đông máu làm giảm tác dụng của thuốc

chống đông; theophylin, chè … làm giảm tác dụng gây buồn ngủ của thuốc ngủ, an thần…

2.1.2. Tương tác hiệp đồng

2.1.2.1. Hiệp đồng ở cùng thụ thể
Xảy ra khi phối hợp các thuốc cùng nhóm, ví dụ khi các kháng sinh nhóm

aminoglycosid (gentamicin – amikacin) hoặc 2 thuốc nhóm NSAID (aspirin – diclofenac);