Page 124 - Giáo trình môn học Dược lâm sàng
P. 124
- Hạn chế loét ống tiêu hóa: Tác dụng không phụ này là do thuốc NSAID ức chế COX
– 1, làm giảm sự tạo prostaglandin nên giảm sự tạo chất nhầy và NaHCO3 tại dạ dày, làm
tăng nguy cơ gây loét ống tiêu hóa mà chủ yếu hay gặp là loét dạ dày. Tác dụng không
mong muốn này gặp cả khi dùng bằng đường tiêm hoặc bôi ngoài trên diện rộng liên quan
đến khả năng thấm thuốc vào máu.
Ngoài xuất huyết tiêu hóa và loét dạ dày, các NSAID còn gây các tổn thương ở ống
tiêu hóa dưới (đoạn cuối của ruột non và ruột già), tắc ống tiêu hóa do tạo thành các chit
hẹp (đặc trưng của tổn thương ruột do NSAID). Tai biến này thường gặp với các dạng
thuốc phóng thích chậm và dạng viên bao tan trong ruột.
Độ tan thấp và độ kích ứng cao của chế phẩm do tính acid của phân tử là trầm trọng
thêm tác dụng không mong muốn này.
Để giảm bớt các tác dụng không mong muốn trên ống tiêu hóa có thể có các cách xử
trí sau:
+ Với viên nén trần (không có màng bao đặc biệt): uống thuốc vào bữa ăn và nhai
viên thuốc, uống kèm theo một cốc nước to (>200 ml).
+ Tạo viên bao tan trong ruột, loại viên này phải uống xa bữa ăn nếu là bao cả viên.
+ Tạo viên sủi bọt hoặc các dạng dung dịch uống: thí dụ gói bột uống aspegic.
+ Các dạng bào chế sử dụng các tá dược “che chở” như β –cyclodextrin cũng nhằm
mục đích giảm sự tiếp xúc trực tiếp của phân tử thuốc với niêm mạc ống tiêu hóa.
+ Lượng nước uống phải lớn (200 – 250 ml)
+ Cũng có một số tác giả khuyên dùng kèm các thuốc chống loét dạ dày như các chất
kháng thụ thể H2 (ranitidin…), các chất chẹn bơm proton (omeprazol…). Tuy nhiên, do
cản trở về giá thành điều trị cũng như tác dụng không mong muốn của thuốc phối hợp nên
chưa có một phác đồ nào được chấp nhận chính thức. Cần lưu ý hạn chế việc dùng các
antacid và các chất bọc niêm mạc vì hiệu quả kém và gây tương tác dẫn đến giảm nồng độ
NSAID.
+ Prostaglandin là một chất phối phối hợp tốt để giảm tác dụng không mong muốn
này nhưng gần đây không còn dùng nữa do có nhiều tác dụng bất lợi, đặc biệt là gây ỉa
chảy ở một tỷ lệ lớn người bệnh.
+ Việc ra đời những thuốc ức chế chọn lọc COX – 2 trong những năm gần đây như
meloxicam, celecoxib… cũng đã giảm đáng kể (khoảng 50%) tỷ lệ loét dạ dày nhưng tính
ưu việt của nhóm này còn cần có thời gian để kiểm chứng vì đã thấy có những ADR khác
