Page 120 - Giáo trình môn học Dược lâm sàng

2. SỬ DỤNG HỢP LÝ THUỐC GIẢM ĐAU TRUNG ƯƠNG

2.1. Phân loại các thuốc giảm đau trung ương

Các thuốc thuộc nhóm này có tác dụng giảm đau do ức chế trung tâm đau ở não và
ngăn cản đường dẫn truyền cảm giác đau từ tủy sống lên não. Do tác dụng giảm đau thường

kèm theo tác dụng gây ngủ nên còn gọi là nhóm thuốc giảm đau gây ngủ. Tác dụng giảm

đau luôn kèm theo tác dụng gây nghiện nên còn gọi là nhóm thuốc giảm đau gây nghiện.

Nhóm này được phân làm 2 phân nhóm theo mức độ giảm đau:

- Loại giảm đau mạnh: Morphin, meperidin, fentanyl, methadone…
- Loại giảm đau trung bình: Codein, tramadol, propoxyphene…

2.2. Các biện pháp hỗ trợ để giảm tác dụng không mong muốn

- Buồn nôn, nôn, táo bón: đây là tác dụng không mong muốn hay gặp nhất. Cường độ

và mức độ gây tác dụng không mong muốn của các chất trong nhóm không giống nhau.

Do vậy, nên lựa chọn các chế phẩm phù hợp để giảm tác dụng không mong muốn. Ngoài
ra, có thể sử dụng một số biện pháp như:

+ Để giảm táo bón: Khuyên người bệnh nên uống nhiều nước, tăng khẩu phần chất

xơ, tăng vận động, phối hợp thuốc nhuận tràng khi cần.

+ Nôn, buồn nôn: Có thể sử dụng thêm thuốc chống nôn như haloperidol,

metoclopramid. Các trường hợp nôn nhẹ thì có thể dùng thuốc chống nôn nhóm kháng
histamin H1.

- Co thắt cơ vòng: Có thể lựa chọn các chế phẩm tổng hợp để giảm tác dụng không

mong muốn này hoặc dùng thuốc giãn cơ vòng như atropin. Nếu các chế phẩm giảm đau

nhóm này gây co cơ khí quản, gây ngừng thở đôt ngột thì có thể dùng thuốc mềm cơ ngắn

như succinylcholin. Naloxon cũng được chỉ định cho trường hợp này.
- Gây nghiện: Tác dụng giảm đau và tác dụng gây nghiện tăng tỉ lệ thuận. Tuy nhiên,

nhiều công trình nghiên cứu cho thấy tỉ lệ bị nghiện gặp rất ít khi sử dụng cho người bệnh

bị đau nặng, đau do ung thư. Nên dùng mức liều thấp nhất có hiệu lực với thời gian ngắn

nhất có thể để giảm khả năng gây nghiện.

Khi dùng kéo dài, nếu ngừng thuốc đột ngột có thể gặp “hội chứng cai thuốc”, do đó
những trường hợp này nên giảm liều từ từ, mỗi lần khoảng 10 – 20% mức liều đang dùng

và dùng cách ngày trước khi dừng hẳn.

- Ức chế hô hấp: Tác dụng không mong muốn này tăng theo liều dùng. Để hạn chế

tác dụng không mong muốn này, phải tuân thủ theo chống chỉ định. Nếu bắt buộc dùng

cho trẻ em thì như đau do bỏng nặng, ung thư… thì cần dùng đúng mức liều, cách dùng và