Page 7 - Giáo trình môn học y học cổ truyền

2.2. Quan hệ ngũ hành

* Ngũ hành tương sinh: Chỉ mối quan hệ sinh ra nhau 1 cách thứ tự, có nghĩa

là hành này sinh ra hành kia, thúc đẩy, giúp đỡ, tạo điều kiện cho hành khác phát

triển.Ví dụ: Mộc sinh hoả, hoả sinh thổ, thổ sinh kim, kim sinh thuỷ, thuỷ sinh

mộc. Như vậy, hành sinh gọi là hành mẹ, hành được sinh gọi là hành con, một

hành giữ hai vai trò vừa là mẹ vừa là con (Ví dụ: Mộc là mẹ của hoả, mộc là con

của thủy).

* Ngũ hành tương khắc: Chỉ mối quan hệ lần lượt ức chế lẫn nhau, có nghĩa là

hành này chế ước hành kia, kiềm chế, giám sát không để cho hành kia phát triển

quá mức. Ví dụ: Mộc khắc thổ, thổ khắc thủy, thuỷ khắc hoả, hoả khắc kim, kim

khắc mộc.

Mộc

Thuỷ Hỏa

Kim Thổ

Tương sinh
Tương khắc
Hình 3: Sơ đồ tóm tắt quá trình tương sinh,
tương khắc của ngũ hành

2.3. Quy loại các sự vật, hiện tượng vào ngũ hành

Dựa vào tính chất, đặc điểm của ngũ hành, người xưa quy loại các vật

chất, hiện tượng trong tự nhiên và cơ thể người vào ngũ hành như sau:

Thuộc Ngũ hành

tính Mộc Hoả Thổ Kim Thuỷ

Kim
Vật chất Gỗ, cây Lửa Đất Nước
loại

Màu sắc Xanh Đỏ Vàng Trắng Đen

7