Page 104 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

Do một biến cố di truyền là đột biến hoặc nhận được gen đề kháng mà vi khuẩn đang từ

không trở nên có gen đề kháng.

Các gen đề kháng có thể nằm trên những thành phần khác nhau mang chất liệu di

truyền trong tế bào vi khuẩn, đó là nhiễm sắc thể hay plasmid hoặc trên transposon.

Hình 17. Sơ đồ tế bào vi khuẩn với các thành phần mang gen đề kháng

C= nhiễm sắc thể; L= plasmid lớn; S= plasmid nhỏ; Tn= transposon

Plasmid là phân tử ADN dạng vòng tròn nằm trong nguyên tương, ngoài nhiễm
sắc thể và có khả năng tự nhân lên; do vậy, nó cùng được truyền sang thế hệ sau khi vi

khuẩn phân chia.

Những plasmid mang gen đề kháng gọi là R-plasmid (R = Resistance = đề kháng).

Plasmid có thể to (trọng lượng phân tử lớn) hay nhỏ (trọng lượng phân tử nhỏ) nhưng đều

bé hơn độ lớn của nhiễm sắc thể.
+
Plasmid lớn nếu có mang bộ gen đặc biệt (tra ) sẽ giúp cho tế bào mang nó tiếp
xúc trực tiếp được với tế bào khác và truyền R-plasmid. Những plasmid này thường

mang nhiều gen đề kháng nên hay được truyền "cả cụm"; hậu quả là vi khuẩn nhận có thể

đang từ nhạy cảm hoàn toàn với kháng sinh trở nên kháng đa kháng sinh, ngay sau khi

nhận được R-plasmid. Hiện tượng này đã được phát hiện ở nhiều vi khuẩn thuộc họ
Enterobacteriaceae. Thậm chí, R-plasmid có thể truyền được từ loài vi khuẩn này sang

loài vi khuẩn khác, ví dụ từ vi khuẩn lỵ sang E.coli, từ E.coli sang vi khuẩn thương hàn ...

. Đây là điều rất đáng lo ngại, vì nó sẽ làm gia tăng nhanh chóng vi khuẩn kháng đa

kháng sinh.

104