Page 103 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

4. Sự đề kháng kháng sinh

Với cơ chế tác dụng như trên, kháng sinh ức chế được sự phát triển của vi khuẩn,

nhưng một khi trong môi trường có kháng sinh mà vi khuẩn vẫn phát triển thì được coi là

sự đề kháng kháng sinh.
Trước hết cần phân biệt đề kháng thật vơi đề kháng giả.

4.1. Đề kháng giả

Đề kháng giả nghĩa là chỉ có biểu hiện bên ngoài (phenotyp) mà bản chất không

phải là sự đề kháng, tức là không do nguồn gốc di truyền quyết định.

Ví dụ biểu hiện đề kháng của vi khuẩn:
Khi nằm trong các ổ áp xe nung mủ lớn hoặc có tổ chức hoại tử bao bọc; người

bệnh có dùng kháng sinh nhưng, do kháng sinh bị các tổ chức viêm, tế bào hoại tử ...

ngăn cản, không thấm tới được ổ viêm và tới vi khuẩn gây bệnh nên không phát huy được

tác dụng. Hoặc khi vi khuẩn ở trạng thái nghỉ (không có chuyển hoá và nhân lên) thì

không chịu tác dụng của những thuốc ức chế quá trình sinh tổng hợp chất, ví dụ khi vi
khuẩn lao nằm trong hang lao.

Vì thế, trong trường hợp này, nếu giải phóng các tổ chức viêm hay tế bào hoại tử

(ví dụ bằng tiểu phẫu), kháng sinh thấm tới được ổ vi khuẩn thì sẽ phát huy tác dụng.

Hoặc khi vi khuẩn lao trở lại trạng thái hoạt động (có chuyển hoá, sinh sản) thì lại chịu

tác dụng của kháng sinh.
4.2. Đề kháng thật

Bao gồm:

+ Đề kháng tự nhiên

Một số vi khuẩn không chịu tác động của một số kháng sinh nhất định, ví dụ tụ

cầu không chịu tác dụng của colistin hoặc Pseudomonas không chịu tác dụng của
penicillin.

Các vi khuẩn không có vách như Mycoplasma sẽ không chịu tác dụng của kháng

sinh ức chế sinh tổng hợp vách như beta-lactam.

+ Đề kháng thu được

103