Page 100 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

Chất kháng vi sinh vật (antimicrobial agents) là khái niệm để chỉ những chất có tác

dụng chống lại sự phát triển của vi sinh vật nói chung, nó bao gồm kháng sinh chống vi

khuẩn (antibacterial), chống nấm (antifungi) và chống virus (antiviral). Trong bài này chỉ

giới thiệu về kháng sinh chống vi khuẩn.
3.1. Định nghĩa

Kháng sinh (antibiotica, chemotherapeutica) là những chất ngay ở nồng độ thấp đã

có khả năng ức chế hoặc tiêu diệt vi sinh vật một cách đặc hiệu, bằng cách gây rối loạn

phản ứng sinh học ở tầm phân tử. (Nồng độ thấp: Nồng độ sử dụng để điều trị nhỏ hơn

nhiều lần so với liều độc đối với cơ thể người; đặc hiệu: Mỗi kháng sinh chỉ có tác dụng
trên một loại vi khuẩn hay một nhóm vi khuẩn).

3.2. Xếp loại

Có nhiều kiểu xếp loại kháng sinh, theo tính chất hoá học hoặc theo nguồn gốc

hay theo phổ tác dụng ... Đối với vi sinh y học thì cách sắp xếp theo phổ tác dụng - khả

năng chống vi khuẩn, có giá trị thực tế hơn.
3.1.2. Thuốc kháng sinh có hoạt phổ rộng

Hoạt phổ rộng nghĩa là một kháng sinh có thể tác dụng trên nhiều loại vi khuẩn (cả

Gram dương và Gram âm), bao gồm:

+ Nhóm aminoglycosid (aminozid): Streptomycin, kanamycin, gentamicin,

amikacin ...
+ Nhóm tetracyclin: Tetracyclin, doxycyclin ...

+ Nhóm chloramphenicol

+ Nhóm sulfamid và trimethoprim

3.2.2. Thuốc kháng sinh có hoạt phổ chọn lọc

Hoạt phổ chọn lọc nghĩa là một kháng sinh chỉ có tác dụng trên một hoặc một số
loại vi khuẩn nhất định.

+ Các dẫn xuất của acid isonicotinic, như INH chỉ dùng chữa lao

+ Nhóm macrolid như erithromycin, spiramycin ... có tác dụng lên vi khuẩn Gram

dương và một số vi khuẩn Gram âm

+ Nhóm polymycin chỉ có tác dụng lên trực khuẩn Gram âm

100