Page 76 - Dược liệu

1.2.2. Nhóm nhuận tẩy
Những dược liệu chứa hợp chất của nhóm này thường có tác dụng nhuận, tẩy.
Cấu trúc của những anthranoid này thường có hai nhóm OH đính ở vị trí 1,8 và
C 3 thường là nhóm CH 3, CH 2OH, CHO, COOH  nên gọi là nhóm Oxymethyl

athraquinon, hay gặp các chất có cùng cấu trúc chỉ khác nhau ở mức độ oxy hoá ở C 3
OH O OH
R R
Aloe emodin CH 2OH Chrysophanon CH 3
R (a.chrysophanic)
O Rhein COOH Physcion CH 3

OH O Fallacinol CH 2OH Fallacinal CHO

CH O R
3
O
Những chất athranoid khi ở trong
thực vật có thể tồn tại dưới dạng oxy
hoá (Anthraquinon), dạng khử
(Anthron, Anthranon)
Nếu khử một trong 2 nhóm chức
ceton của anthraquinon sẽ cho dẫn chất
anthron hoặc đồng phân hỗ biến của
chất này là anthranol (dạng enol). Nếu
khử tiếp thì dẫn đến dẫn chất
dihydroanthranol.
Dạng khử có tác dụng xổ mạnh
nhưng hay gây đau bụng, nên một số
dược liệu phải để một năm sau mới
dùng để chuyển từ dạng khử sang dạng
oxy hoá.
Dạng glycosid: mạch đường thường nối vào vị trí 1 hay 8, có khi 6 ví dụ frangulin A
(= frangulosid A) có trong vỏ cây Rhamnus frangula L.

Nếu có 2 mạch đường thì nối ở vị trí 1 và 8 hoặc 6 và 8. Mạch đường có thể là
đường đơn như glucose, rhamnose, apiose, đường đôi như glc-glc, glc-xyl; đường ba
như rha-glc-glc. Dây nối glycosid thường gặp loại O-glycosid nhưng cũng có loại C-
glycosid ví dụ barbaloin, hoặc vừa C vừa O-glycosid ví dụ aloinosid. Cả 2 chất này
đều có trong lô hội.