Page 210 - Dược liệu

Chương 8

ĐỘNG VẬT LÀM THUỐC

MỤC TIÊU
1. Trình bày được tên Việt Nam và tên khoa học của 6 loại động vật dùng làm
thuốc có trong bài
2. Trình bày được bộ phận dùng làm thuốc, phương pháp chế biến của 6 loại
động vật có trong bài học.
3. Trình bày được công dụng và liều dùng của các động vật làm thuốc: Ong, Rắn,
Hươi, Nai, Khỉ, Tắc kè, Cóc nhà

NỘI DUNG

1. ONG MẬT

Tên khoa học: Apis mellifica L..
Tên khác: Phong mật, bách hoa tinh (TQ).
Thuộc chi Maligona hay chi Trigona …, Họ Ong (Apidae), bộ Cánh mỏng
(Hymenoptera), nhóm Mellifera.
1. Đặc điểm và sự phân bố của ong mật.
Ong mật là loại côn trùng có tính hợp quần. Chúng sống thành từng đàn lớn,
mỗi đàn có tới 25.000–50.000 con, có khi tới 100.000 con.
Trong đàn ong bao giờ cũng có 1 con ong chúa và nhiều ong thợ.
1.1. Ong chúa.
Thân phía dưới hơi thuôn, dài hơn ong thợ gần 2 lần, nặng hơn 2,8 lần, hai cánh
ngắn hơn thân của nó. Chức năng sinh học của ong chúa là sinh sản. Mỗi ngày ong
chúa có thể đẻ 1–2 nghìn trứng đã thụ tinh hoặc hơn nữa. Trong số trứng đó sẽ nở ra
ấu trùng, tùy thuộc vào thành phần thức ăn mà ong thợ cung cấp, kích thước tổ mà ấu
trùng này sẽ phát triển thành ong thợ hay ong chúa. Trứng chưa thụ tinh sẽ nở ra ong
đực. Ong chúa sống rất lâu 5–6 năm, có thể tới 8 năm. Khả năng sinh sản nhiều nhất ở
năm thứ 1–3, sau đó giảm dần và khi ong chúa già thì đàn ong sinh chúa mới và ong
thợ giết chúa già cũ. Ong chúa sau chuyến bay trăng mật thụ tinh sau sẽ về tổ, sinh
sản, không ra khỏi tổ trừ khi chia đàn.
1.2. Ong thợ.
Chiếm số lượng lớn nhất trong một đàn ong, chúng có thân hình ngắn hơn ong
chúa, màu vàng óng, đôi cánh dài gần bằng thân.
Nhiệm vụ của ong thợ: Ong thợ 3 ngày tuổi có nhiệm vụ theo dõi tình trạng vệ
sinh các lỗ tổ, dọn sạch các vách và lỗ tổ sau khi ong non vừa nở. Ngày thứ 4 chúng
cho ấu trùng ăn một hỗn hợp gồm mật ong, phấn hoa và bắt đầu những chuyến bay ra
khỏi tổ.
Từ ngày thứ 7 tuyến hàm trên của ong thợ bắt đầu hình thành tiết ra sữa chúa để
nuôi ong chúa và ấu trùng non. Từ ngày thứ 12-18 khi tuyến sáp (ở nửa vòng bên sườn
bụng cuối cùng) phát triển, tiết ra sáp, chúng tham gia xây dựng bánh tổ, canh gác, tiếp
nhận mật hoa, duy trì sự ấm áp bên những lỗ tổ có trứng bằng thân nhiệt của mình. 15-
18 ngày tuổi ong thợ cũng bắt đầu bay đi thu phấn, dùng nước bọt thấm ướt, trộn với
mật hoa và đặt vào các ô đựng phấn hoa thấm ướt bằng mật ong làm thức ăn dự trữ
cho cả đàn ong. Ong thợ là ong cái có cơ quan sinh dục phát triển không toàn diện, do