Page 176 - Dược liệu

Tạp chất thường gặp trong tinh dầu là nước và các ion kim loại nặng. Tuy lượng
không nhiều, nhưng đó là các tác nhân thúc đẩy quá trình oxy hoá, làm cho tinh dầu
chóng bị hỏng.
Các chất giả mạo được đưa vào trong tinh dầu là do cố ý để làm giảm giá
thành.Việc có mặt các hợp chất này thường làm thay đổi các chỉ số lý, hoá của tinh
dầu như độ tan, tỷ trọng, năng xuất quay cực v.v.. Có thể dựa vào các đặc tính này để
phát hiện ra chất giả mạo.
1.6.1 Phát hiện các tạp chất:
- Tìm nước: Lắc tinh dầu với CaCl 2 khan hoặc CuSO 4, khan nếu có nước CaCl 2 sẽ
chảy hoặc CuSO 4 sẽ từ màu xanh nhạt sang xanh nước biển.
- Tìm ion kim loại nặng: Lắc tinh dầu với nước, tách riêng lớp nước, sục một
luồng khí H 2S, nếu có ion kim loại nặng sẽ có tủa sulfur mầu đen.
1.6.2. Phát hiện các chất giả mạo:
Chất giả mạo có thể là các hợp chất tan trong nước hoặc tan trong dầu.
- Các hợp chất giả mạo tan trong nước: Ethanol và glycerin rất hay được cho vào
trong tinh dầu có thành phần chính là alcol, ví dụ như tinh dầu bạc hà.
Phương pháp xác định chung là: lắc với nước, nếu có thể tích giảm chứng tỏ có
sự giả mạo. Dụng cụ xác định có thể dùng bình cassia hoặc loại ống đong có nút mài.
Có thể định tính ethanol bằng các phương pháp sau:
+ Tạo sản phẩm iodoform có mùi đặc biệt.
+ Giỏ từng giọt nước vào trong một ống nghiệm có chứa khoảng 5ml tinh dầu.
Lắc, nếu có ethanol tinh dầu sẽ đục như sữa.
Định tính glycerin: Bốc hơi tinh dầu trên nồi cách thuỷ, cho vào cắn một ít tinh
thể kali sulfat, đun trực tiếp. Sẽ có mùi đặc trưng của acrolein.
Phản ứng này cũng dùng để xác định có mặt của dầu béo trong tinh dầu.
- Các chất giả mạo tan trong dầu:
+ Dầu mỡ
Giỏ 1 giọt tinh dầu lẫn giấy bọc hay giấy bóng kính mơ hay giấy pơluya
(pelure). Hơ nhanh trên bếp điện cho tinh dầu bay hơi mà giấy không bị cháy, nếu để
lại vết là có dầu mỡ.
Tuy nhiên một số tinh dầu có chứa các thành phần các hợp chất sesquuiterpen,
một số bị hoá nhựa, khi hơ vẫn để lại vết, nên cần có những phương pháp kiểm
nghiệm khác.
Bốc hơi tinh dầu trên nồi cách thuỷ, xác định chỉ số xà phòng của cắn hoặc làm
phản ứng để tạo ra acrolein như ở mục xác định glycerin.
+ Dầu hoả, xăng, dầu parafin:
Những thành phần này không tan trong alcol, có thể kiểm tra độ tan của tinh dầu
0
0
trong ethanol 80 . Trong một ống đong dung tích 100ml, cho vào 80ml ethanol 80 .
Giỏ từng giọt tinh dầu cho đến hết 5ml. Tinh dầu sẽ tan hết trong alcol, còn chất giả
mạo sẽ nổi lên trên bề mặt. Phương pháp này có thể xác định được chất giả mạo ở tỷ lệ
5%.
+Tinh dầu thông:
Cách phát hiện dễ dàng nhất là dùng SKK. Thành phần chính của tinh dầu thông
là pinen hoặc caren, sẽ xuất hiện ngay ở phần đầu của sắc ký đồ. Cũng có thể phát hiện
bằng SKLM: pinen sẽ xuất hiện ở tiền tuyến, khi khai triển với các hệ dung môi thông
thường.
0
Có thể dựa vào đặc tính là tinh dầu thông không tan trong ethanol 70 : cho 2ml
tinh dầu vào ống nghiệm, nhỏ từng giọt ethanol 70 . Nếu có tinh dầu thông sẽ có hiện
0