Page 164 - Dược liệu

chứa 0,25 g và 0,50 g, ống tiêm 5 ml chứa 0,05 g (Quinoserum).

- Quinidin dùng chữa bệnh loạn nhịp tim và các rối loạn chức năng tim dễ kích thích
như: đánh trống ngực, ngoại tâm thu, lo sợ. Dạng dùng: Viên nén 250 mg quinidin
bisulfat. Mỗi ngày 2 lần x 2 viên.

2.18 Ô ĐẦU

Dược liệu là rễ củ chính đã phơi hay sấy
khô của cây Ô đầu (Aconitum fortunei Hemsl.,
hoặc Aconitum carmichaeli Debx.) họ Hoàng
liên (Ranunculaceae)

Đặc điểm thực vật
Cây ô đầu thuộc loại cỏ, mọc hàng năm,
cao chừng 0,6 - 1 m, rễ phát triển thành củ có
hình nón, thân mọc thẳng đứng có ít cành. Lá
mọc so le, hình dáng
Hoa lưỡng tính, không đều, hoa có màu
xanh lơ thẫm hay xanh tím mọc thành chùm ở
ngọn thân. Có 5 lá đài, trong đó có một cái khum
thành hình mũ. Quả có 5 đại mỏng. Hạt có vẩy.
Hình 4.15. Ô đầu
Ô đầu Việt Nam mọc hoang và trồng ở các Aconitum fortunei Hemsl.

vùng núi cao như Hà Giang, Lào Cai (Sapa).

Bộ phận dùng và chế biến

Rễ củ (Radix Aconiti): Củ mẹ (ô đầu), Củ con
(phụ tử)
Thu hoạch từ tháng 8 đến tháng 10, trước khi hoa nở, đào lấy rễ, cắt bỏ rễ con,
rửa sạch đất, phơi hay sấy khô.

Chế biến : Tuỳ theo cách chế biến phụ tử mà có các vị khác nhau:
1. Sinh phụ tử còn gọi là diêm phụ (phụ tử muối): Chọn củ to, rửa sạch, cho vào
vại, thêm magnesi clorid, muối ăn và nước (cứ 100 kg phụ tử dùng 40 kg magnesi
clorid, 30 kg muối, 60 lít nước), ngâm 10 ngày lấy ra phơi khô, rồi lại cho vào vại
ngâm; cứ ngày phơi, tối ngâm nước bao giờ cũng xâm xấp củ. Thỉnh thoảng thêm
magnesi clorid, muối, nước để đảm bảo nồng độ ban đầu. Cuối cùng vớt ra phơi nắng
để muối thấm vào tới giữa củ, mặt ngoài thấy muối kết tinh trắng là được.
2. Hắc phụ tử (hắc phụ): Lấy củ trung bình rửa sạch, cho vào vại thêm magnesi
clorid và nước (10 kg phụ tử dùng 40 kg magnesi clorid, 20 lít nước). Ngâm vài
ngày; sau đun sôi 2 - 3 phút, lấy ra rửa sạch, để cả vỏ, thái thành miếng mỏng 5 mm.
Ngâm magnesi clorid và nước lần nữa. Cuối cùng thêm đường đỏ và dầu hạt cải để
tẩm, sao cho đến khi có màu sẫm như nước chè đặc. Sau đó rửa nước đến hết vị cay
tê, đem phơi hoặc sấy khô.

3. Bạch phụ tử (bạch phụ): Lấy củ nhỏ rửa sạch cho vào vại ngâm với magnesi