Page 48 - Hóa dược
P. 48

Chương 3.           THUỐC  TÁC  DỤNG  TRÊN  HỆ  THẦN  KINH
                                      GIAO CẢM VÀ PHÓ GIAO CẢM



                  MỤC TIÊU HỌC TẬP
                  1.  Trình bày được đặc điểm tác dụng và phân loại các thuốc kiểu giao cảm và hủy giao
                      cảm.
                  2.  Trình bày được đặc điểm tác dụng các thuốc kiểu phó giao cảm và hủy phó giao cảm.
                  3.  Trình bày được công thức cấu tạo, tên khoa học, điều chế (nếu có), tính chất lý hóa và
                      ứng  dụng  để  định  tính,  định  lượng,  pha  chế,  bảo  quản  của  các  thuốc  chính  trong
                      chương. Nêu được tác dụng và công dụng chính của các thuốc này.

                  MỞ ĐẦU
                         Hệ thần kinh giao cảm (hệ adrenergic) và phó giao cảm (hệ cholinergic, phân bố
                  chủ yếu tại các cơ trơn và các tuyến), còn gọi là hệ thần kinh thực vật, là hệ thần kinh
                  chuyên điều khiển các hoạt động ngoài ý muốn, có vai trò chi phối hầu hết các hoạt động
                  của sự sống.
                         Các chất tác dụng kiểu giao cảm (cường giao cảm) làm tăng hoạt động của hệ tim
                  mạch (tăng nhịp tim, tăng co bóp tim, làm co mạch và gây tăng huyết áp), giảm co thắt cơ
                  trơn, giãn cơ phế quản, giảm tiết dịch ngoại tiết (tuyến nước bọt, mồ hôi…). Adrenalin và
                  noradrenalin là những chất cường giao cảm điển hình.
                         Các chất tác dụng kiểu phó giao cảm (cường phó giao cảm) làm giảm hoạt động
                  của hệ tim mạch (giảm co bóp tim, giãn mạch và gây hạ huyết áp), tăng co bóp cơ trơn,
                  gây co đồng tử làm tăng tiết dịch các tuyến ngoại tiết. Acetylcholin là chất cường phó
                  giao cảm điển hình.
                         Các chất có tác dụng lên hệ thần kinh thực vật là do chúng tác động trực tiếp hoặc
                  gián  tiếp  lên  các  thụ  thể  (các  receptor)  của  hệ  thần  kinh  này.  Các  thụ  thể  của  hệ
                  adrenergic  được  chia  làm  2  loại  là  thụ  thể  α  và  thụ  thể  β.  Còn  các  thụ  thể  của  hệ
                  cholinergic được chia làm 2 loại là thụ thể của hệ M (như muscarin) và thụ thể của hệ N
                  (giống như nicotin).
                         Các thụ thể của hệ thần kinh giao cảm và phó giao cảm lại được chia thành các týp
                  khác nhau như α1, α2, β1, β2, β3...
                         Các thuốc tác động lên hệ thần kinh giao cảm và phó giảm cảm có thể chia thành 4
                  nhóm:
                         - Thuốc tác dụng kiểu giao cảm.
                         - Thuốc tác dụng hủy giao cảm.
                         - Thuốc tác dụng kiểu phó giao cảm.
                         - Thuốc hủy phó giao cảm.

                  1. THUỐC TÁC DỤNG KIỂU GIAO CẢM

                  1.1. Cấu trúc hóa học chung
                         Hầu hết các thuốc trong nhóm đều là dẫn chất của phenylethylamin.




                                                                                                              40
   43   44   45   46   47   48   49   50   51   52   53