Page 14 - Giáo trình môn học y học cổ truyền

+ Khí hư: hơi thở ngắn, mệt mỏi, không có sức, tự ra mồ hôi, ăn uống

kém, dễ bị các chứng sa.

+ Khí trệ: đầy chướng và đau, đau lúc ít lúc nhiều, vị trí không cố định, ợ

hơi thì đỡ đau.

+ Khí nghịch: nôn mửa, ho hen, tức ngực, đau ngực sườn, đau thượng vị.

3.2. Huyết

- Huyết được tỳ tạo ra từ tinh hoa của thức ăn, do tâm cai quản và dự trữ ở

can

- Huyết vận hành trong huyết quản nhờ có khí thúc đẩy, huyết đầy đủ thì cơ

thể khỏe mạnh.

- Các biểu hiện bệnh lý:

+ Huyết hư: da xanh, người yếu, trống ngực, mẩn ngứa, dị ứng, mụn nhọt.

+ Huyết ứ : đau nhức tại một vị trí, sưng nóng như viêm.

+ Huyết nhiệt: sốt cao, vật vã, miệng khô họng khát, nhiệt mạnh bức

huyết vong hành gây chảy máu, mặt đỏ, mắt đỏ, khát nước, chảy máu cam,

kinh trước kỳ, lượng ra nhiều.

+ Huyết thoát (xuất huyết): máu thoát khỏi huyết quản dưới nhiều hình
thái.

3.3. Tinh
- Tinh là cơ sở vật chất của sự sống con người và các loại hoạt động cơ năng

của cơ thể. Khí và thần đều do tinh tạo ra.
- Nguồn gốc của tinh:

+ Tinh tiên thiên là bẩm tố của cha mẹ truyền lại (di truyền).

+ Tinh hậu thiên do tỳ vị vận hoá từ thức ăn, đồ uống.

3.4. Thần: thần là thứ vô hình, chỉ những hoạt động tinh thần, ý thức và tư duy

của người ta. Biểu hiện của thần:

- Thần tốt : tỉnh táo, linh hoạt, mắt sáng, ý thức tốt.

- Thần yếu : vẻ mặt bơ phờ, ánh mắt mờ tối, thờ ơ, lãnh đạm, ý thức rối loạn.

Trong chẩn đoán, tình trạng tinh thần của người bệnh có giá trị rất lớn để

đánh giá tiên lượng bệnh “Còn thần thì sống, mất thần thì chết”.
14