Page 113 - Giáo trình môn học sức khỏe môi trường dịch tễ

2.1.3. Nguyên nhân và yếu tố nguy cơ gây ung thư:

Ngày nay, người ta biết rõ ung thư không phải do một nguyên nhân gây ra.

Tùy theo mỗi loại ung thư mà có những nguyên nhân riêng biệt. Một tác nhận sinh

học gây ung thư có thể gây ra một số loại ung thư và ngược lại một loại ung thư có

thể do một số tác nhân khác nhau. Nhiều loại ung thư không biết nguyên nhân.

Nguyên nhân sinh ung thư là đối tượng nghiên cứu rộng rãi và trải qua thời

gian dài, đã danh được nhiều thành tựu đáng kể. Tuy nhiên, vẫn còn điều bí ẩn

cần được tiếp tục nghiên cứu. Có thể sắp xếp các tác nhân sinh ung thư như sau:

2.1.3.1. Các nguyên nhân bên trong:

* Yếu tố di truyền:

Nhờ những tiến bộ trong linh vực nghiên cứu sinh học phân tử, người ta đã

biết được mối liên hệ chặt chẽ giữa biến đổi vật liệu di truyền và sự xuất hiện

một số bệnh ung thư.

Có hai loại ung thư mang tinh di truyền rõ rệt: đó là ung thư liên bào võng

mạc mắt và ung thư tuyến giáp thể loại (loại ung thư tuyến giáp có tiết ra

thyrocalcitonine.

Từ năm 1980 trở lại đây, nhờ các nghiên cứu về gen người ta phân lập

được các gen sinh ung thư (oncogen). Lúc đầu, người ta tìm thấy các gen này ở

retrovirus gây ra một số khối u ở động vật, về sau còn tìm thấy các gen này ở

khối u trên người.

Thực chất các gen sinh ung thư này có gen tiền thân gọi là tiểu gen sinh

ung thư (proto - oncogen). Dưới tác động của một vài tác nhân nào đó, tiểu gen

sinh ung thư hoạt hóa để sản xuất các protein và men liên quan đến quá trinh

phân chia và biệt hóa tế bào theo xu hướng ác tinh. Ví dụ trong bệnh ung thư

bạch cầu mạn thể tủy, 90% tế bào mầm tạo huyết có sự chuyển đoan 9/22.

Một loại gen quan trọng khác là gen ức chế sinh ung thư (Anti-oncogenes).

Khi cơ thể vắng mặt các gen này, nguy cơ mắc ung thư tăng lên.

109