Page 197 - Giáo trình môn học vi sinh vật học
P. 197
Phản ứng tuberculin: là một loại test nội bì để đánh giá miễn dịch lao. Bản chất
của nó là một phản ứng quá mẫn muộn. Nước ta và nhiều nước khác thường dùng phản
ứng Mantoux để đánh giá miễn dịch lao. Trong phản ứng này, kháng nguyên là tuberculin
đã được tinh chế và chuẩn hoá. Tuberculin là một sản phẩm chuyển hoá của vi khuẩn lao.
Mantoux dương tính là cơ thể có miễn dịch đối với lao, còn âm tính là ngược lại. Phản
ứng này chỉ dùng để chẩn đoán lao ở trẻ em và là một test tham khảo khi chẩn đoán lao ở
người lớn. Phản ứng Mantoux còn được dùng để đánh giá miễn dịch sau tiêm vacxin
BCG và miễn dịch tế bào.
Tiêm 5 đơn vị tuberculin tinh chế (5 IU PPD/ 0,1 ml tuberculin) trong 0,1 ml
tuberculin vào trong da mặt ngoài trước cẳng tay. Ba ngày sau tiêm, đọc kết quả. Nếu tại
nơi tiêm xuất hiện một dát đỏ (nổi cục đỏ) đường kính từ 1 cm trở lên là phản ứng dương
tính, tức là cơ thể đã có miễn dịch với vi khuẩn lao. Còn đường kính bé hơn là phản ứng
âm tính, cơ thể chưa có hoặc chưa đầy đủ miễn dịch với vi khuẩn lao. Có những người bị
bệnh lao nhưng cơ thể suy giảm miễn dịch thì phản ứng này cũng âm tính, đang bị bệnh
lao rất nặng và cơ thể đã bị suy kiệt phản ứng cũng âm tính.
4. Chẩn đoán vi sinh
Do các trực khuẩn lao có nhiều kháng nguyên chéo với các Mycobacterium khác, nên
đến hiện nay người ta không chẩn đoán huyết thanh bệnh lao. Nhưng gần đây, kháng nguyên
A60 của M. bovis đã được dùng trong kỹ thuật ELISA phát hiện kháng thể lao. Chẩn đoán vi
sinh vật bệnh lao bằng cách nhuộm, nuôi cấy và PCR.
- Bệnh phẩm: là đờm nếu nghi lao phổi, nước não tuỷ nếu nghi lao màng não, nước
tiểu nếu nghi lao thận.
- Nhuộm trực tiếp bệnh phẩm: Ziehl-Neelsen là phương pháp nhuộm đặc hiệu
Mycobacterium. Nếu thấy một số trực khuẩn bắt màu đỏ và hơi mảnh, thường đứng nối
đầu vào nhau là BK dương tính (BK: Bacilli de Koch). Kết quả này chỉ nói là có
Mycobacterium trong bệnh phẩm, nhưng chưa chắc là trực khuẩn lao. Do vậy hiện nay
người ta thay cho chữ BK bằng chữ AFB (Acid Fast Bacilli) để chính xác hơn. Nếu thấy
từ 10 - 99 vi khuẩn (AFB) trên 100 vi trường là dương tính. Trong thực tế, dựa vào số
lượng trực khuẩn này trên tiêu bản, cùng với các dấu hiệu lâm sàng và X quang đã có thể
197
