Page 63 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

Suất liều tương đương chính là liều tương đương trong một đơn vị thời
gian. Suất liều tương đương ký hiệu D* là được xác định theo công thức:
D*=D T/t
Trong đó t thời gian, H là liều tương đương mà cơ thể sống nhận được trong
thời gian t. Đơn vị đo suất liều tương đương là Sv/s hoặc Sv/h.
- Trọng số bức xạ (Hệ số phẩm chất Q)
Hệ số phẩm chất Q dùng trong an toàn bức xạ đánh giá ảnh hưởng của các
loại bức xạ lên đối tượng sinh học, cho biết mức độ nguy hiểm của từng loại bức
xạ đối với cơ thể sống. Hệ số phẩm chất Q cho biết sự phụ thuộc của quá trình
truyền năng lượng tuyến tính của bức xạ trong vật chất. Ủy ban An toàn Phóng xạ
Quốc tế (International Commission on Radiological Protection- ICRP) đã
khuyến cáo hệ số phẩm chất đối với các bức xạ thông thường ứng với năng lượng
khỏác nhau. Giá trị hệ số phẩm chất do ICRP khuyến cáo được cho trong bảng số
bảng 1.1.
Bảng 2.2: Giá trị của hệ số phẩm chất đối với các loại bức xạ
Loại bức xạ và năng lượng Hệ số phẩm chất Q
Bức xạ gamma và tia X với mọi năng lượng 1
Electron với mọi năng lượng 1
Nơtron năng lượng nhỏ hơn 10keV 5
Nơtron năng lượng từ 10keV đến 100keV Từ 10 đến 20
Nơtron năng lượng từ 100keV đến 2MeV 20
Nơtron năng lượng từ 2 MeV đến 20MeV 10
Nơtron năng lượng lớn hơn 20MeV Từ 5 đến 10
Proton năng lượng nhỏ hơn 2 MeV Từ 3 đến 5

Proton năng lượng lớn hơn 2 MeV 5
Hạt anpha và hạt nặng, mảnh phân chia 20
- Liều hiệu dụng
Các mô khác nhau trong cơ thể có độ nhạy sinh học khác nhau đối với cùng
một loại bức xạ và giá trị liều. Do đó ICRP đa ra trọng số mô W, như là một
phép đo độ nhạy phóng xạ của các cơ quan và mô khác nhau. Các giới hạn liều
được khuyến cáo bởi ICRP đối với an toàn nghề nghiệp được chỉ rõ bằng các đại
lượng an toàn như liều tương đương cho các cơ quan và các mô riêng rẽ, và liều
hiệu dụng cho toàn bộ cơ thể.
Trong an toàn bức xạ để đánh giá ảnh hưởng của bức xạ tới cơ thể ta sử
dụng liều hiệu dụng D H. Liều hiệu dụng D H được xác định bằng tổng liều tương
đương trong tất cả các mô và cơ quan của cơ thể. Đại lượng này được biểu diễn
bằng công thức:

D H=w.D T
Với D T là liều tương đương trong mô hoặc cơ quan T và w là trọng số cho tế
bào. Đơn vị của liều hiệu dụng, D H là J/kg, đơn vị đặc biệt là sievert (Sv). Trọng
số tế bào, w cho trên bảng 2.4.
Bảng 2.3: Tóm tắt các đại lượng bức xạ và hệ số chuyển đổi
Các đại lượng Đơn vị SI Đơn vị ngoài SI Mối quan hệ
-4
Liều chiếu C/kg Rongen(R) 1R=2.58x10 C/kg
Liều hấp thụ Gy=J/kg Rad 1Rad=0.01Gy

63