Page 134 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

thước trường chiếu tại đó đo được là 5 mm. Nếu trong quá trình điều trị áp dụng
chế độ kiểm tra và hiệu chỉnh thì sẽ tránh được sai số 5 mm.
Có một số tài liệu đã khuyến cáo rằng sai số hệ thống qua kiểm tra chi tiết
mọi thông số trước khi điều trị bệnh nhân sẽ làm giảm các sai số ngẫu nhiên.
Điều quan trọng đối với kỹ thuật 3-D CRT là phải tạo dựng và duy trì được khả
năng tái tạo chính xác tư thế bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị. Tài liệu còn
cung cấp những thông tin về hiệu chỉnh sai số khi xác định mép đường biên của
các vùng thể tích CTV và PTV. Ngoài ra, cũng phải quan tâm tới sự thư giãn cần
thiết cho bệnh nhân trong mỗi lần chiếu xạ. Nếu mép đường biên vùng thể tích
CTV và PTV rất sát nhau thì cần lặp lại port film và tùy theo vị trí giải phẫu được
chiếu xạ cần phải chú ý đến tư thế bệnh nhân trong suốt quá trình điều trị sao cho
vị trí thể tích bia và thể tích vùng ngoại vi không bị ảnh hưởng. Chẳng hạn khi xạ
trị ung thư tuyến tiền liệt, điều quan trọng là phải giữ cho thể tích bàng quang
được căng đầy thường xuyên và vị trí trực tràng không thay đổi. Với ung thư
phổi, sẽ có sự di động của khối u theo nhịp thở nên cần phải sử dụng thiết bị
không chế và điều khiển hoặc dùng dụng cụ ép cơ hoành v.v..
Kỹ thuật xạ trị càng phức tạp bao nhiêu thì nguy cơ sai số càng tăng bấy
nhiêu. Để đảm bảo chất lượng, người ta khuyến cáo rằng cần phải tiến hành kỹ
thuật đo liều in-vivo ngay trước buổi điều trị đầu tiên cho từng bệnh nhân cụ thể.

4. Chương trình kiểm soát và đảm bảo chất lượng xạ trị
Để triển khai an toàn kỹ thuật xạ trị 3-D CRT, điều quan trọng là phải triển
khai đồng bộ được chương trình QA-QC xuyên suốt toàn bộ quá trình từ khâu CT
Sim cho đến giai đoạn cuối cùng là phát tia tại máy điều trị. Trong quá trình này
đều có liên quan đến toàn bộ các thành viên của đội ngũ chuyên môn. Mỗi thành
viên cần phải nhận thức rõ vai trò công việc của mình có tác động đến kết quả
chung như thế nào. Sau đây là những nguyên tắc bắt buộc trong chương trình
QA-QC mà mỗi cơ sở cần thực hiện cho từng loại thiết bị.

4.1. Máy CT mô phỏng
Những chuyển động cơ khí của bàn bệnh nhân phải được kiểm tra thường
xuyên về độ vững chắc và tính ổn định của nó, nhất là khi chụp cắt lớp xoắn ốc.
Sự trùng khít ánh sáng của hệ LASER định vị là hết sức quan trọng. Hàng ngày
phải kiểm tra lại để khẳng định độ chính xác của giao điểm các đèn LASER này.

4.2. Hệ thống lập kế hoạch xạ trị
Tài liệu hướng dẫn kỹ thuật TRS-430 của IAEA trình bày rất đầy đủ, chi tiết
về các bước tiến hành commissioning và QA cho hệ RTPS. Đây là điều đặc biệt
quan trọng đối với máy gia tốc được trang bị hệ MLC vì nó liên quan trực tiếp
đến mô hình phân bố liều lượng và hình dạng các chùm tia. Có một số hệ thống
TPS cài đặt chương trình tính toán cho hệ MLC một cách thường quy giống như
hệ collimator với các jaw kinh điển (chẳng hạn hệ thống máy của hãng Elekta,
Varian). Trong những trường hợp như vậy, phải quan tâm đến đảm bảo chất
lượng về các yếu tố như số lượng và độ dày mỗi lá của MLC, về độ rộng của các
rãnh, khía giữa các lá, về mô hình tạo dạng chùm tia v.v.. vì tất cả đều có ảnh
hưởng đến độ truyền và suy giảm cường độ chùm tia. Với máy gia tốc xạ trị

134