Page 132 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

- Các thông số đầu vào của trường chiếu: mức năng lượng, các góc đầu
máy, độ mở X-Y của collimator, lọc nêm, che chắn, ...
- Số MU của mỗi trường chiếu.
Định vị tâm điều trị: Khi kế hoạch được chấp nhận, kỹ sư phải định vị tâm điều
trị thực tế cho bệnh nhân đúng vào tâm ISO của kế hoạch này.
- Tái tạo lại tư thế chụp mô phỏng của bệnh nhân.
- Dịch chuyển bàn điều trị theo các hướng X, Y Z để đưa isocenter của máy
gia tốc về gốc 0 của hệ tọa độ tham chiếu đánh dấu trên da bệnh nhân.
- Dịch chuyển bàn lần nữa để isocenter của máy gia tốc từ gốc 0 này đến
tâm ISO của kế hoạch.
- Đánh dấu vị trí tâm ISO trên da bệnh nhân để KTV tái tạo được tâm điều
trị hàng ngày.
Kiểm tra đánh giá kế hoạch và chất lượng điều trị: công việc này gồm có hai
phần là kiểm tra về phân bố liều có đúng với kế hoạch và kiểm tra về việc định vị
bệnh nhân và các thiết bị che chắn OAR. Thông thường với kế hoạch từ 2D đến
3D-CRT thì chỉ cần kiểm tra việc định vị bệnh nhân và các thiết bị che chắn OAR
là có thể đảm bảo được chất lượng điều trị. Nhưng từ kế hoạch IMRT trở đi yêu
cầu phải đo liều kiểm tra trên phantom chuyên dụng tương đương mô và đo liều
trực tiếp trên da bệnh nhân. Đây là công việc phức tạp cần kỹ sư vật lý phải có
kiến thức chuyên môn cao.

3.4.2. Những yêu cầu đối với hệ thống máy tính lập kế hoạch
Theo khuyến cáo của IAEA, để đáp ứng cho triển khai kỹ thuật xạ trị theo 3-D
CRT, hệ thống máy tính phải có một số chức năng đặc biệt. Những nội dung sau
đây sẽ đề cập chi tiết một số yêu cầu cụ thể về tính năng của hệ thống tính liều
theo kỹ thuật 3-D CRT.
3.4.2.1. Các đặc tính hình học
Hệ thống lập kế hoạch xạ trị phải có tốc độ xử lý thông tin và khả năng dung
nạp được số lượng rất lớn các dữ liệu liên quan đến các vùng thể tích. Điều này
đôi khi cần tới 120 tiết diện cắt lớp CT, khoảng các mỗi lát cắt xấp xỉ 3 mm để
tái tạo hình ảnh theo DRR. Nhưng điều này cũng làm giảm tốc độ tính toán. Do
đó, trong thực tế người ta khuyến cáo rằng nên chọn riêng bộ dữ liệu các lát cắt
về chu vi cơ thể và tính toán phân bố liều lượng. Với hệ thống này, chức năng tái
tạo hình ảnh giải phẫu các tổ chức theo 3-D và thể hiện liều phân bố trên đó là rất
cần thiết. Các hình ảnh được ghi nhận đồng thời từ nhiều hệ thống thiết bị khác
nhau cũng là một đặc tính rất hữu hiệu cho mục đích này. Ngoài ra, một số chức
năng trợ giúp khác như tính toán khối che chắn, bù mô, lọc nêm … cũng rất cần
thiết trong thực tế.
3.4.2.2. Mô hình phân bố liều
Sự kết hợp nhiều chùm tia theo những hướng khác nhau, đặc biệt là khi trục
các chùm tia đó không cùng nằm trên một mặt phẳng, nghĩa là việc quan sát theo
góc độ hình học để xác định vị trí các lá MLC như trước đây sẽ không còn thích
hợp nữa. Do vậy, điều quan trọng là hệ thống máy tính phải có đầy đủ chức năng
thể hiện sự phân bố liều hấp thụ theo không gian 3-D cho phép khảo sát liều
lượng tại vùng trung tâm khối u và cả những vị trí khác trên các đường đồng liều
liền kề với mép chùm tia. Khi sử dụng nhiều chùm tia thì việc tính toán liều

132