Page 115 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

ngực tại trục trung tâm và các mép trên, dưới của trường chiếu hoặc sử dụng các
phim chụp phía bên của cặp phim trực giao để xác định sự thiếu hụt mô thì một
dụng cụ đơn giản để bù sự thiếu hụt có thể chế tạo được. Nếu sự khác nhau về
liều lượng vượt quá 5% khi không có bù trừ trong các tiết diện dọc và ngang thì
người ta cần sử dụng bộ lọc 3 chiều . Mức độ bù trừ thực tế còn tuỳ thuộc vào
năng lượng và kích thước chùm tia và độ sâu cụ thể của khối u.
2.7.2. Các khối che chắn thông dụng
Hình dạng trường chiếu được thực hiện bằng cách sử dụng các khối che
chắn. Hình dạng khối chắn được chế tạo dựa trên các phim chụp bằng Simulator.
Đối với các trường chiếu đối diện song song, thì một cặp 2 khối được cắt theo
đường vạch trên cùng một phim. Việc này làm cho mỗi một trường chiếu đối diện
cùng giống nhau về thể tích và hình ảnh.
Khối che chắn thông dụng có rất nhiều thuận lợi. Nó tạo nên các mép chùm
tia sắc nét hơn bởi vì độ nét của khối chắn dược chế tạo phù hợp và chính xác với
mép của chùm tia. Thời gian điều trị cho mỗi bệnh nhân được giảm đi bởi lẽ các
thao tác bằng tay từng khối riêng lẻ được loại bỏ. Và việc thao tác khối chuyên
dụng được tái tạo hàng ngày dễ định vị hơn. Thêm vào đó, các mô lành sẽ được
hồi phục hơn. Để đảm bảo độ chính xác khi cắt và tạo khuôn che chắn ta cần tuân
theo quá trình 3 bước kiểm tra sau:
- Kiểm tra ánh sáng tĩnh.
- Kiểm tra phim đối diện song song.
- Kiểm tra khối chắn trên Simulator có cả bệnh nhân.
Kiểm tra ánh sáng tĩnh được thực hiện trong buồng Simulator để khẳng
định kích thước và hình dạng của các khối che là chính xác và đúng vị trí. Phim
chụp mà từ đó các khối được dựa theo để cắt và chế tạo được đặt đúng tại khoảng
cách từ nguồn đến phim. Đảm bảo rằng trục trung tâm của phim chụp là trùng
khớp với trục trung tâm của trường ánh sáng. Các khối được lồng vào khe chuẩn
của giá đỡ, nó cùng khoảng cách với các máy điều trị. Khi tiến hành kiểm tra
bằng ánh sáng tĩnh ta sẽ thấy rằng hơn 80 % các khối chắn cần được điều chỉnh
đôi chút trước khi có thể chấp nhận được ở mức độ tiêu chuẩn sai số  2 mm tại
khoảng cách SSD = 140 cm.
Kiểm tra bằng phim đối diện song song được thực hiện trên các khối đã chế
tạo theo sắp xếp của trường chiếu. Ngay cả khi mỗi khối riêng lẻ được kiểm tra
bằng ánh sáng tĩnh, thì bước kiểm tra này đã bộc lộ một sự thiếu trùng khít giữa
mép của các khối khi so sánh theo cặp với nhau. Các độ lệch trên phim sẽ phản
ánh độ chênh lệch, thiếu trùng khít xảy ra trên bệnh nhân. Việc kiểm tra theo cách
này cho thấy mức độ trùng khít của các mép giữa các khối chắn khi đưa vào điều
trị thực tế.
Bước kiểm tra cuối cùng được thực hiện cùng với bệnh nhân trên Simulator.
Bệnh nhân được đặt đúng theo tư thế điều trị, dùng một phim chụp 2 hình ảnh với
mỗi trường chiếu, chụp lần thứ nhất có khối chắn và lần thứ hai không có khối
chắn. Công việc này cho ta thấy được vị trí giải phẫu và đánh giá được độ hợp lý
của kỹ thuật này. Nếu bước kiểm tra được chấp nhận, thì công việc điều trị mới
có thể được tiến hành.
Người ta đã thấy rằng ngay cả hai bước kiểm tra đầu tiên đã hoàn thành thì
vẫn còn phát hiện ra những sai lệch giữa các phim chụp trước kia bằng Simulator

115