Page 84 - Dược liệu

3 góc nhẵn bóng nằm trong bao hoa mà 3 mảnh ngoài còn lại phát triển thành cánh
rộng.
Cây mọc hoang ở những vùng núi cao: Lào cai, Sơn la, Lai châu...

Bộ phận dùng và chế biến
Rễ củ (Radix Fallopiae multiflori)

Thu hoạch vào mùa thu, khi lá khô úa, đào lấy củ, cắt bỏ hai đầu, rửa sạch, nếu
to cần bổ nhỏ rồi phơi hoặc sấy khô.

Nếu đồ chín rồi phơi thì tốt hơn. Khi dùng thường nấu, đồ với đậu đen như sau:
cho Hà thủ ô đã thái vào chậu, trộn đều với nước đậu đen và rượu, đổ vào thùng, đặt
vào nồi đun cách thủy, đến khi nước đậu trong thùng cạn hết, lấy ra phơi khô. Cứ 100
kg Hà thủ ô thì cần 10 kg đậu đen và 25 lít nước.

Cách chế nước đậu đen: cứ 10 kg đậu đen cho 15 lít nước đun 4 tiếng, lấy nước
nhất, lại cho thên 10 lít nước khác đun 3 tiếng. Gộp chung cả hai lần lại.

Kiểm nghiệm dược liệu
Dược liệu được kiểm nghiệm theo DĐVN IV (tr. 772)

Thành phần hoá học
Có anthranoid, chryzophanol, emodin, physcion, ngoài ra có tanin.

Tác dụng và công dụng
Y học cổ truyền làm thuốc dưỡng huyết, bổ can thận, nhuận tràng, thông tiện,
làm xanh tóc. Dùng cho người bị huyết hư, thiếu máu, da xanh, gầy, đau lưng, di tinh,
tóc bạc sớm, táo bón.
* Nước ta còn dùng loại Hà thủ ô trắng: Streptocaulon juventas (Lour.) Merr.,
họ Thiên lý: Asclepiadaceae.

2.6 BA KÍCH

Dược liệu là rễ phơi hoặc sấy khô của cây
Ba kích còn gọi là cây Ruột gà (Morinda
officinalis How), họ Cà phê (Rubiaceae).

Đặc điểm thực vật và phân bố
Dây leo nhỏ, sống lâu năm, ngọn dây non có
màu tím, cành non có cạnh. Lá mọc đối hình mác,
lá kèm bé. Hoa tập trung ở đầu cành thành tán nhỏ,
hoa lúc non màu trắng sau hơi vàng. Đài 2 - 10
nhỏ, còn lại ở qủa, ống tràng ngắn. Nhị 4, đính
trong họng tràng. Qủa khi chín màu đỏ mang đài
còn lại ở đỉnh.
Bộ phận dùng và chế biến Hình 3.24. Ba kích

Rễ (Radix Morindae officinalis) Morinda officinalis How.