Page 83 - Dược liệu

Thân rễ (Rhizoma Rhei)
Thu hoạch vào cuối thu, khi lá khô héo hoặc mùa xuân năm sau, trước khi cây
nảy mầm. Đào lấy thân rễ, loại bỏ rễ tua nhỏ, cạo vỏ ngoài, thái lát hoặc cắt đoạn,
xuyên dây thành chuỗi, phơi khô.

Thành phần hoá học
Dẫn chất Anthraquinon 3- 5% gồm :
Anthraquinon tự do 0,1 – 0,2% : Chrysophanol, emodin, physcion, aloe emodin
và rhein.
Glycosid của anthraquinon chiếm 60 – 70% toàn phần hoạt chất. Những dẫn chất
này dễ bị oxy hóa thành các dẫn chất anthraquinon và chỉ tồn tại trong dược liệu tươi
về mùa đông (về mùa hè chủ yếu là các dẫn chất ở dạng oxy hóa) do đó thu hoạch tốt
nhất về mùa thu.
Tanin 5 - 12% loại pyrocatechic .

Kiểm nghiệm dược liệu
Dược liệu được kiểm nghiệm theo DĐVN IV (tr. 747)

Tác dụng và công dụng:
Anthranoid trong đại hoàng có tác dụng lên đại tràng, làm giảm tái hấp thu nước
bằng cách tăng tiết dịch và tăng nhu động ruột. Uống sau 8 - 12 giờ mới có tác dụng.
Thuốc có tác dụng cả lên cơ trơn của bàng quang và tử cung do đó phụ nữ có thai hoặc
người bị viêm bàng quang không nên dùng. Do có tác dụng phụ là gây sung huyết nên
không dùng cho người bị trĩ.
Liều nhỏ (0,05 – 0,10g) : thuốc bổ giúp tiêu hoá
Liều vừa (0,1– 0,15g) : nhuận
Liều cao (0,5 - 2g) : xổ
* Chú ý : Dùng lâu bị táo do tanoid tích luỹ .
+ Tác dụng kháng khuẩn : tụ cầu, lỵ, thương hàn.
+ Không dùng dược liệu tươi và dạng anthron có tác dụng kích ứng
+ Vì đại hoàng có chứa nhiều calci oxalat nên không dùng lâu, dễ bị sỏi thận
oxalic.
2.5 HÀ THỦ Ô ĐỎ

Dược liệu là rễ củ phơi khô của cây Hà thủ ô
đỏ [ Fallopia multiflora (Thunb.) Haraldson Syn.
Polygonum multiflorum (Thunb.), họ Rau răm
(Polygpnaceae)
Đặc điểm thực vật và phân bố
Dây leo nhỏ, sống dai, có rễ phình thành củ.
Thân quấn mọc xoắn vào nhau, màu xanh tía. Lá
mọc so le, hình tim, có mũi nhọn ở đỉnh, dài 4 -
8cm rộng 2,5 - 5cm. Cuống lá có phủ lông, bẹ chìa
mỏng, màu nâu nhạt. Hoa họp thành chùy ở nách lá
hay ở ngọn, có nhiều nhánh. Hoa nhiều, nhỏ,
đường kính 2mm mọc ở nách các lá bắc ngắn. Bao
hoa màu trắng, nhị 8 trong đó có 3 nhị hơi dài. Qủa Hình 3.23. Hà thủ ô đỏ

Fallopia multiflora (Thunb.)