Page 113 - Bào chế

CHƯƠNG 8. THUỐC PHUN MÙ

MỤC TIÊU HỌC TẬP :

1. Trình bày được ưu-nhược điểm, phân loại, thành phần cấu tạo và nguyên tắc bào
chế thuốc phun mù.
2. Trình bày được nguyên tắc kiểm tra chất lượng trong sản xuất thuốc phun mù và
đánh giá các chỉ tiêu chất lượng của thành phẩm.

NỘI DUNG
1. ĐẠI CƯƠNG

1.1. Khái niệm

Thuốc phun mù (TPM- aerosol, khí dung) là những chế phẩm được đóng trong
các binh chịu áp lực. Khi sử dụng thuốc được phun ra dưới dạng tiều phân rất mịn
(thường <50 mcm) ở thể rắn hoặc thể lỏng phân tán trong không khí do áp suất của khí
nén hoặc khí hóa lỏng đóng cùng với thuốc ở trong bình.

1.2. Phân loại thuốc phun mù

- Thuốc phun mù phân loại theo đường dùng: Thuốc phun mù dùng tại chỗ trên
da, dùng cho tai, trực tràng, âm đạo, thuốc phun mù dùng để xông hít qua miệng, mũi
vào phổi, vào xoang mũi, dưới lưỡi...
- Thuốc phun mù phân loại theo trạng thái tập hợp của thuốc và chất đẩy trong
bình chứa: Thuốc phun mù hai pha (pha lỏng gồm dung dịch thuốc tan trong chất đẩy
lỏng và pha hơi của chất đẩy), thuốc phun mù ba pha bao gồm hỗn dịch hoặc nhũ
tương thuốc và chất đẩy ở thể khí.

- Phân loại theo cấu trúc hoá lý của hệ thuốc: Thuốc phun mù dung dịch, hỗn
dịch, nhũ tương, bọt xốp.

- Phân loại theo dụng cụ, thiết bị tạo phun mù: Thuốc phun mù có van định liều,
có van phun liên tục, có bơm định liều không dùng chất đẩy, thuốc phun mù sản xuất
hàng loạt quy mô công nghiệp, loại thuốc cần dụng cụ tạo phun mù dùng cho điều trị ở
các khoa phòng bệnh viện, thuốc phun mù dùng khí nén, dùng khí hoá lỏng, loại có
pittông tự do (tạo vách ngăn thuốc với chất đẩy) hoặc loại túi chất dẻo (đựng thuốc
tách biệt khỏi chất đẩy)...

Cần lưu ý phân biệt thuốc phun mù (aerosol) cho các tiểu phân phun ra rất nhỏ
(dưới 50 mcm), loại thuốc xịt (spray) còn gọi là thuốc phun mù thô đại, phun ra các
tiểu phân lớn trên 100 micromet, loại thuốc xông hít (inhaler) là thuốc phun mù dùng
theo đường hô hấp vào phổi. Ngoài ra còn có loại bột hoặc nang (chứa bột siêu mịn)
dùng để xông hít. Loại thuốc phun mù này thường dùng lực cơ học bật vỡ túi, chọc
thủng nang để bột mịn được hít vào đường hô hấp (sau mỗi động tác bật lực cơ học
giải phóng một liều thuốc xác định).

Mỗi loại thuốc phun mù có những đặc điểm riêng sẽ được nêu trong các phần
dưới đây về thành phần cấu tạo và công thức của thuốc phun mù.

110