Page 192 - Dược lý - Dược

HORMON VÀ KHÁNG HORMON

MỤC TIÊU
1. Trình bày được khái niệm hormon, việc điều hòa tiết hormon, cơ chế tác dụng, phân

loại và chỉ định chung của hormon.
2. Trình bày được tác dụng, tác dụng không mong muốn, chỉ định, chống chỉ định, cách

dùng các hormon và thuốc tác dụng giống hormon có trong bài.

1. ĐẠI CƯƠNG VỀ HORMON

1.1. Khái niệm hormon
Hormon (còn gọi là nội tiết tố) là những sản phẩm hóa học được tiết ra từ tuyến nội

tiết. Hiện nay khái niệm hormon đã mở rộng và định nghĩa rằng hormon là những chất

truyền tin hóa học được các tế bào đặc biệt sản xuất ra với một lượng rất nhỏ. Hormon được

bài tiết vào máu và được vận chuyển tới các tế bào đáp ứng để điều hòa các hoạt động sinh

lý của toàn bộ cơ thể.
Trong phần này đề cập tới các hormon là sản phẩm của tuyến nội tiết và các thuốc

điều chỉnh rối loạn nội tiết. Đây là những chất có hoạt tính sinh học cao (có tác dụng mạnh

với liều lượng nhỏ), hoạt tính của hormon được tính bằng đơn vị sinh học (ví dụ: đơn vị

ếch, đơn vị thỏ, đơn vị mèo...), đơn vị quốc tế (IU) hoặc đơn vị khối lượng (mg,...).

Các hormon được bài tiết theo nhịp sinh học, tuỳ loại hormon mà sự bài tiết có thể
theo chu kỳ ngày đêm (glucocorticoid), theo tháng (hormon sinh dục nữ), theo mùa (hormon

tuyến giáp).

Các hormon có ảnh hưởng lẫn nhau.

1.2. Cơ chế điều hòa bài tiết hormon

Các hormon được bài tiết theo cơ chế điều khiển từ tuyến chỉ huy đến tuyến đích và
theo cơ chế điều hoà ngược từ tuyến đích đến tuyến chỉ huy. Đây là cơ chế điều hoà chủ

yếu để duy trì nồng độ hormon luôn hằng định, và thích ứng được với hoạt động của cơ thể

và sự thay đổi của môi trường, phần lớn các hormon được bài tiết theo cơ chế điều khiển

ngược. Ngoài ra, sự bài tiết hormon còn được điều hoà theo nhịp sinh học và qua một số

185