Page 9 - Giáo trình môn học chăm sóc sức khỏe cộng đồng
P. 9
vứt rác bừa bãi, sử dụng hố xí không đảm bảo vệ sinh, có hành vi phản kháng
hay chống đối các hoạt động phòng chống dịch bệnh…
Hành vi trung gian là những hành vi không có lợi nhưng cũng không có
hại cho sức khỏe hoặc là những hành vi mà chưa được chứng minh là có lợi hay
có hại đối với sức khỏe. Ví dụ: đeo vòng bạc hay một số loại đá được tin là có
lợi cho sức khỏe, mặc quần áo hay sử dụng đồ dùng theo phong thủy…
Sức khỏe nằm trong hệ thống giá trị văn hóa. Một số yếu tố thuộc văn hóa
có liên quan mật thiết tới sức khỏe như: phong tục tập quán; văn hóa ăn uống -
ẩm thực; văn hóa thời trang –ăn mặc; văn hóa trong hôn nhân và tình dục…
Phong tục tập quán là văn hóa đặc trưng của từng vùng, từng nhóm dân
tộc/sắc tộc. Nhân dân ta từ xưa đã có nhiều phong tục tập quán tốt cho sức khỏe
như: phụ nữ có thai và những người đau yếu không bị đòi hỏi phải đến dự đám
ma của những người thân/quen, tục “lên lão” nhằm tôn vinh sức khỏe của những
người lớn tuổi, tục lệ mừng tuổi (lì xì) cho trẻ nhỏ và người già nhằm thể hiện sự
ưu tiên chăm sóc đối với những người dễ có nguy cơ về sức khỏe… Tuy vậy, có
một số phong tục tập quán lạc hậu không có lợi cho sức khỏe cũng cần được xóa
bỏ như: tục mai táng lộ thiên hay chôn cất người thân ở gần nơi ở của một số dân
tộc thiểu số, nạn tảo hôn, việc kiêm khem quá mức của phụ nữ sau sinh, cúng bái
ma chay khi đau ốm…
Trong văn hóa ăn uống - ẩm thực, hiện tồn tại một số thực hành bất lợi
cho sức khỏe. Sự bất cân đối và hợp lý trong chế độ dinh dưỡng dẫn đến tình
trạng thiếu dinh dưỡng/thiếu vi chất ở nhóm dân số thu nhập thấp, đặc biệt người
dân nghèo sinh sống ở những vùng sâu, vùng xa. Ngược lại, nhóm thu nhập cao
đặc biệt ở các thành phố lớn thì đang đối mặt với tình trạng thừa cân/béo phì.
Ngoài ra, một số món ăn truyền thống cũng gây nguy cơ mất vệ sinh an toàn
thực phẩm như: gỏi cá, tiết canh hay các món sống hoặc không được nấu chín kĩ
khác. Một số tập quán ăn uống không lành mạnh như tục chuốc rượu bia ở các
9
