Page 88 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

Hình 6.15 (a): Sắp xếp hệ thống cung cấp dòng đốt cathode của loại súng(
electron) diode.
(b): Mạch cung cấp dòng đốt cathode (âm so với lưới) của súng (electron) triode.
4.2.4 Nguyên lý hoạt động của chùm tia
Hệ thống vận chuyển chùm tia bao gồm 3 yếu tố riêng biệt, mỗi một yếu tố
đều sử dụng các điện trường để khống chế quãng đường của chùm tia khi chúng
đi qua ống tăng tốc và được phân bố trên đầu máy điều trị. Chùm electron phải
được "lái" xuyên qua một nòng ống hẹp của buồng tăng tốc và phải giữ sao cho
càng gần với trục của ống càng tốt. Chùm electron còn phải được hội tụ, ngăn
ngừa sự phân kỳ và được duy trì ở tiết diện hẹp. Rồi cuối cùng nó được "uốn" sao
cho sẽ đập vào một bia (để phát chùm tia - X), hoặc thoát ra một cửa sổ mỏng
trong hệ chân không (thu được chính chùm electron đó điều trị).
a. Các cuộn lái tia
Các electron khi đi qua buồng tăng tốc, dưới ảnh hưởng của các điện
trường sóng cao tần sẽ không chuyển động một cách chính xác dọc theo trục
được, bởi vì có sự không hoàn hảo về cấu trúc giữa buồng tăng tốc và súng
electron, và vì tác động của các điện từ trường ngoài (như từ trường trái đất, các
phần cấu trúc khác của các thiết bị, thậm chí của các công trình xây dựng v.v..)
Do ảnh hưởng của những tác động đó, chùm electron phải được lái một
cách chủ động qua hệ thống và điều này được thực hiện bằng các sử dụng 2 cuộn
dây lưỡng cực vuông góc, tạo thành các cặp cuộn lái tia và xắp xếp như hình
6.16. Sau khi các electron đã được gia tốc gần đạt đến năng lượng cực đại, thì
một cặp cuộn lái tia thứ 2 được sử dụng để hướng chùm tia một cách chính xác
vào bia tia-X (hoặc cửa sổ electron).
Cả hướng và vị trí của chùm electron, khi nó đập vào bia tia-X một cách
mạnh mẽ, sẽ ảnh hưởng đến sự phân bố liều lượng trong chùm tia. Để đạt được
sự ổn định của sự phân bố liều lượng này, thì nguồn cung cấp cho các cuộn lái tia
phải đạt đến giá trị tối ưu, sau đó được khống chế một cách liên tục bằng những
tín hiệu chuẩn, lấy từ một số phần tử cảm biến đặc biệt ở trong trường bức xạ.

88