Page 74 - Dược lý - Dược

Hình 6. Vận chuyển của acetylcholin tại tận cùng dây phó giao cảm

Acetylcholin kích thích trực tiếp trên hệ M và N. Tác dụng trên hệ M chiếm ưu thế

hơn nên thực tế tác dụng của acetylcholin biểu hiện là cường phó giao cảm.

- Tác dụng kích thích hệ M
+ Trên mắt: gây co đồng tử do làm co cơ vòng mống mắt, gây co thể mi, giúp mở

rộng ống thông dịch nhãn cầu, làm giảm nhãn áp.

+ Trên tuần hoàn: thuốc làm giảm hoạt động của tim (giảm nhịp tim, giảm sức co

bóp, giảm dẫn truyền, giảm tính hưng phấn), gây giãn mạch và hạ huyết áp. Tác dụng hạ

huyết áp xuất hiện nhanh, mạnh nhưng rất ngắn nên hầu như không dùng trong lâm sàng.
+ Trên cơ trơn: thuốc làm tăng hoạt động của cơ trơn. Liều thấp có tác dụng kích

thích làm tăng co bóp cơ trơn tiêu hóa, tiết niệu, đường mật, hô hấp giúp phục hồi chức

năng cơ trơn khi bị liệt. Liều cao, thuốc gây co thắt cơ trơn mạnh gây khó thở (do co thắt

phế quản), đau bụng (do co thắt dạ dày, ruột)...

+ Trên tuyến ngoại tiết: kích thích các tuyến ngoại tiết gây tăng tiết dịch, tăng tiết
mồ hôi, nước bọt, nước mắt, dịch khí phế quản, dịch dạ dày, ruột. Liều thấp có tác dụng

phục hồi chức năng tuyến tiết. Liều cao gây rối loạn bài tiết.

- Tác dụng kích thích hệ N

Khi dùng liều cao và trên súc vật đã dùng atropin để phong bế hệ M, acetylcholin

gây kích thích hệ N ở các hạch giao cảm, phó giao cảm và tủy thượng thận gây tác dụng
giống như cường giao cảm (kích thích tim, co mạch, tăng huyết áp, tăng hô hấp, giãn đồng

tử...). Kích thích hệ N ở bản vận động cơ xương gây tăng co cơ. Kích thích hệ N ở thần

kinh trung ương gây tăng hưng phấn.

2.2.2. Tác dụng của thuốc trên hệ phó giao cảm

- Thuốc kích thích hệ phó giao cảm là những thuốc có tác dụng giống acetylcholin
trên các thụ thể M hoặc N, kích thích hậu hạch phó giao cảm nên còn gọi là thuốc cường

phó giao cảm.

- Thuốc ức chế hệ phó giao cảm (thuốc hủy phó giao cảm) là các thuốc có tác dụng

ức chế tác dụng của acetylcholin và các chất kích thích hệ muscarinic khác.

67