Page 42 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

colicin, haemolysin), plasmid chứa yếu tố độc lực (khả năng bám dính, xâm nhập tế bào)

hoặc yếu tố F (Fertility factor).

Một số plasmid lớn có thể mang bộ gen tra (transfer) hoặc RTF (Resistance

Transfer Factor) sẽ có khả năng tiếp hợp được với vi khuẩn khác và tự truyền chất liệu di
+
truyền sang vi khuẩn nhận, gọi là những plasmid tra (hình …a). Một số plasmid nhỏ
không có bộ gen tra nhưng có thể có gen mob (mobilization) sẽ gắn được vào một

+
plasmid tra nào đó và cùng được dẫn truyền (mobilization) sang vi khuẩn nhận. Các gen
nằm trên plasmid cũng có thể được truyền sang vi khuẩn khác khi vi khuẩn bị li giải, giải

phóng plasmid-ADN (biến nạp) hoặc nhờ phage (tải nạp).
Như vậy chất liệu di truyền trên plasmid không những được truyền (dọc) qua các

thế hệ mà còn có thể được lan truyền (ngang) từ vi khuẩn nọ sang vi khuẩn kia qua các

hình thức tiếp hợp, biến nạp hoặc tải nạp. Hiện tượng tiếp hợp có thể xảy ra giữa các vi

khuẩn cùng loại và khác loại như E. coli với Shigella hoặc Salmonella với E. coli hoặc E.

coli với Enterobacter. Điều này có ý nghĩa đặc biệt quan trọng vì sự lan truyền các gen đề
kháng nằm trên plasmid sẽ có cơ hội tạo ra sự đề kháng kháng sinh rất đa dạng và phức

tạp.

42