Page 41 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

- Tải nạp chung: Phage có thể mang bất kỳ một đoạn gen nào của vi khuẩn cho sang

nạp vào vi khuẩn nhận, ví dụ phage P22 có thể chuyển những gen khác nhau của

Salmonella.

Tải nạp chung hoàn chỉnh: đoạn gen mang sang được tích hợp vào nhiễm sắc thể
của vi khuẩn nhận qua tái tổ hợp, do đó được nhân lên cùng nhiễm sắc thể và có mặt ở

các thế hệ sau.

Tải nạp chung không hoàn chỉnh: Đoạn gen mang sang không được nạp vào nhiễm

sắc thể của vi khuẩn nhận, do đó không cùng được nhân lên và chỉ nằm lại ở một tế bào

con khi vi khuẩn phân chia. Đặc tính của gen được mang sang vẫn được biểu hiện ra kiểu
hình song chỉ ở một tế bào duy nhất. Hiện tượng này hay gặp hơn tải nạp hoàn chỉnh.

2.3. Do plasmid

Định nghĩa: Plasmid là những phân tử ADN dạng vòng tròn nằm ngoài nhiễm sắc

thể và có khả năng tự nhân lên.

Sự nhân lên của plasmid phối hợp nhịp nhàng với sự nhân lên của nhiễm sắc thể,
nhờ đó mà số lượng plasmid/nhiễm sắc thể ở tế bào con luôn ổn định và giống tế bào mẹ.

-1
Độ lớn của plasmid: Nhỏ hơn nhiễm sắc thể, lớn nhất cũng nhỏ hơn 10 và nhỏ
-4
-3
-2
nhất cũng lớn hơn 10 độ lớn của nhiễm sắc thể, thường là khoảng 10 -10 , tức là
khoảng từ 2-120 Kb (kilobase).
Số lượng các bản sao (copy number) của plasmid trong một tế bào có khác nhau;
plasmid với trọng lượng phân tử lớn thì có ít bản sao, ví dụ plasmid R1 có trọng lượng 58

MD (megadalton) chỉ có 3-4 bản sao; plasmid với trọng lượng phân tử nhỏ thì có thể có

nhiều bản sao hơn, ví dụ pBR322 nặng 3 MD có 10 -15 bản sao.

Plasmid chứa các gen mã hoá nhiều đặc tính khác nhau không thiết yếu cho sự

sống của tế bào nhưng có thể giúp cho tế bào chủ tồn tại được dưới áp lực của chọn lọc.
Ví dụ, vi khuẩn có R-plasmid sẽ tồn tại được trong môi trường có kháng sinh, trong khi

các vi khuẩn nhạy cảm không có R-plasmid sẽ bị kháng sinh tiêu diệt. Một số plasmid có

vai trò quan trọng trong vi sinh y học là plasmid mang các gen đề kháng kháng sinh và

kim loại nặng (gọi là Resistance-plasmid = R-plasmid), plasmid sinh độc tố (enterotoxin,

41