Page 21 - Giáo trình môn học vi sinh vật học

2.2. Chất nguyên sinh (cytoplasma)

- Chất nguyên sinh của vi khuẩn chứa đựng tới 80% nước, dưới dạng gel, bao gồm

các thành phần hòa tan như protein, peptit, acid amin, vitamin, ARN, ribosom, các muối

khoáng (Ca, Na, P...) và cả một số nguyên tố hiếm.
- Protein chiếm tới 50% trọng lượng khô của vi khuẩn và khoảng 90% năng lượng

của vi khuẩn để tổng hợp protein. Các enzym nội bào được tổng hợp đặc hiệu với từng

loại vi khuẩn.

- Ribosom có nhiều trong chất nguyên sinh. Mỗi Ribosom của vi khuẩn bao gồm 2

tiểu phần (50S và 30S). Mỗi tiểu phần chứa 2 thành phần đại phân tử: protein và ARN -
được gọi là protein và ARN ribosom. Khi tổng hợp protein, các ribosom gắn với ARN

thông tin và được gọi là polysom. Ribosom của vi khuẩn có hằng số lắng 70S. Ribosom

cũng là nơi tác động của một số loại kháng sinh, làm sai lạc sự tổng hợp protein của vi

khuẩn, như aminozid, chloramphenicol...

Ngoài các thành phần hòa tan, chất nguyên sinh còn chứa các hạt vùi. Đây là
những không bào chứa lipit, glycogen; một số không bào chứa các chất có tính đặc trưng

cao với một số loại vi khuẩn.

Nếu so sánh với tế bào của vi sinh vật có nhân điển hình (eucaryote) trong chất

nguyên sinh của vi khuẩn không có: ty thể, lạp thể, lưới nội bào và cơ quan phân bào.

2.3. Màng nguyên sinh (cytoplasmic membrane)
- Vị trí: màng nguyên sinh bao quanh chất nguyên sinh và nằm trong vách tế bào

vi khuẩn.

- Cấu trúc: là một lớp màng mỏng, tinh vi và chun giãn. Màng nguyên sinh chất

của vi khuẩn bao gồm 60% protein, 40% lipit mà đa phần là photpholipit.

. Chúng gồm hai lớp tối (2 lớp photpho) bị tách biệt giữa 1 lớp sáng (lớp lipit), sự
giống nhau này dẫn tới khái niệm đơn vị màng. Tất cả các màng nguyên sinh giống nhau

về cấu trúc phân tử. Nhiều thuộc tính của màng này phụ thuộc vào sự tồn tại và cấu trúc

của photpholipid. Các phân tử photpholipid có cực ở một đầu (đầu chứa photpho) và

không cực ở đầu còn lại. Đầu có mạng điện tích ở phía mặt ngoài và trong của màng, còn

21