Page 49 - Giải phẫu chức năng hệ vận động + hệ thần kinh

3. Các dáng đi do tổn thương nơron vận động dưới
Các dáng đi được tạo nên bởi tổn thương nơron vận động dưới mang tính đặc
thù của các nhóm cơ bị tổn thương. Vối tất cả mọi dáng đi khập khiễng - ngoại trừ
kiểu đi cơ mông vừa — nó biểu hiện rõ nét khi đi nhanh hơn là khi đi chậm. Kiểu đi .
cơ mông vừa khó phát hiện vì lực quán tính chuyển cơ thể ra trưốc.
Dáng đi khập khiễng cơ mông vừa không bù trừ (uncompensated gluteus
medius limp) xảy khi cơ mông vừa bị yếu ở mức trung bình. Nó chỉ có thể kiêm
soát một phần sự hạ khung chậu ở phía đu đối diện. Trong trường hợp này, người
ta thấy khung chậu hạ thấp ở phía đu bên lành và một sự nhô sang bẽn một cách
rõ ràng của hông chân chông (khép hông). Nếu cần thiết, bệnh nhân sử dụng mẫu
dáng đi nhấc chân để chân đu khỏi quét đất. Cách giải quyết tốt nhất cho dáng đi
này là dùng gậy chông ở tay đôi bên. Nếu cơ mông vừa rất yếu hay liệt hoàn toàn,
bệnh nhân sử dụng mẫu dáng đi khác, đó là đi khập khiễng cơ mông vừa bù trừ.
Đe ngăn ngừa chậu hạ thấp ở chân đu, bệnh nhân nghiêng thân sang bên để trọng
tâm cân bằng trên chân chống. Khớp hông liệt sẽ lệch vào trong (dang hông) và vai
hạ thấp bên chân liệt.
Dáng đi cơ tứ đầu (quadriceps gait) xuất hiện rõ ràng trong suốt thì chạm gót,
giai đoạn giảm chấn động, nhưng cũng còn xuất hiện trong thì đu. Đổ ngăn ngừa
gập gối do yếu cơ tứ đầu ở thì chạm gót, bệnh nhân duỗi mạnh gót bằng cách: hoặc
(1) nghiêng người vê' phía trước đê tạo ra mô men xoay làm duỗi gôi do trọng tâm
ra trưốc khớp gỗi; hoặc (2) chống tay để tạo lực đẩy làm duỗi gối và nhằm hạn chê
gối gập, chân bệnh nhân xoay ngoài để trục xoay của khốp gối lệch so vối chiều
chuyển động. Khi đi nhanh, cơ tứ đầu cần thiết để tăng tốc chân về phía trưốc
nhưng chuyển động này không xảy ra do cơ bị liệt, cảng chân chậm lại phía sau
quán tính vối hậu quả là chân nhấc cao gót.
Khi yếu nhóm cơ gập lưng bàn chân, giai đoạn chuyển từ chạm gót sang thì
bàn chân bằng rất nhanh và tạo ra tiếng vỗ có thể nghe được của bàn chân xuông
aền. Trong giai đoạn đu, các cơ này có thể còn đủ mạnh để nhấc mũi bàn chân khỏi
nền. Tuy nhiên, nếu cơ rất yếu hay liệt hẳn, sẽ có dấu hiệu "bàn chân rủ” (drop
foot) trong thì đu và không có tiếng vỗ sau thì chạm gót vì bệnh nhân không còn
chạm đất bằng gót, đúng hơn là bằng mũi. Bệnh nhân sử dụng mẫu dáng đi nhấc
chân đê ngừa mũi bàn chân quét đất.

IV. DỤNG CỤ HỖ TRỢ ĐE đ i
Sự ổn định khi đi và khi đứng phụ thuộc vào vị trí của trọng tâm. Đường trọng
lực qua trọng tâm phải rơi vào mặt chân đê đế giữ cân bằng bền. Mặt chân đê có
thê được gia tăng nếu bệnh nhân có khó khăn trong việc duv trì tâm nằm trong
mặt chân đế. Bệnh nhân tự động sử dụng dáng đi dang chân rộng nếu họ không
kiểm soát được sự chuyển động của trọng tâm. Dáng đi của trẻ mới tập đi cũng
như của người già là một ví dụ minh hoạ (hình 3.4).

47