Page 171 - Bào chế

Để phân chia được các chất rắn thành bột cần lựa chọn các thiết bị nghiền, tán phù
hợp, cần căn cứ vào một số thuốc tính của chất rắn:
- Độ cứng, độ đàn hồi, độ bở, độ ẩm, tính nhạy cảm với nhiệt...

- Kích thước của tiểu phân chất rắn trước và sau khi nghiền tán.
- Hình dạng của tiểu phân chất rắn trước và sau khi nghiền tán.
- Hình dạng của tiểu phân chất rắn.
- Số lượng chất rắn cần nghiền tán.
Có thể chia các thiết bị nghiền tán ra làm hai nhóm: dùng cho phòng thí nghiệm và
dùng trong sản xuất.

Thiết bị dùng trong phòng thí nghiệm.
- Cối: Được dùng để nghiền, tán, trộn những khối lượng nhỏ chất rắn. Có nhiều loại
cối với hình dạng khác nhau, có nắp hay không, chế tạo bằng vật liệu khác nhau như:
sứ, thủy tinh, sắt, đồng, thép không gỉ, đá mã não...

Trong phòng thí nghiệm thường sử dụng cối có dung tích 100, 250, 500, 1000ml.
Ngoài tác dụng để nghiền, tán trộn chất rắn, đôi khi người ta còn dùng cối để nghiền,
hòa tan một số dược chất khó tan. Khi sử dụng nên chú ý lựa chọn bộ cối chày có dung
tích phù hợp với lượng ghi trong đơn hoặc công thức và có bản chất phù hợp với tính
ch ất của dược chất. Khi nghiền trộn các dược chất có tính kích ứng phải dùng cối có
nắp.

Hình 11.1. Cối chày sứ (a) và cối đồng (b)
- Thuyền tán: Được đúc bằng gang, thường dùng trong y hộc cổ truyền để nghiền mịn
các dược liệu có nguồn gốc thảo mộc hay khoáng vật. Nghiền bằng thuyền tán kết hợp
được nhiều cơ chế phân chia nguyên liệu như nén ép, nghiền mài, cắt chẻ, va đập,
nhưng không thật hợp vệ sinh và năng suất không cao. Hiện nay thường dùng thuyền
tán cải tiến kéo bằng tay hay chạy bằng động cơ điện.

168