Page 185 - Giải phẫu chức năng hệ vận động + hệ thần kinh

xương cùng rồi mới kết hợp thành dây thần kinh cùng năm. Do vậy, phần dưới của
ông sống chứa nhiều bó rễ thần kinh và được gọi là chùm đuôi ngựa.
Rễ sau của dây thần kinh tủy sống chỉ chứa các sợi cảm giác và rễ trước chỉ
gồm toàn sợi vận động. Điều này đôi khi được gọi là luật Bell-Magendie. Khi hai
rễ gặp nhau ỏ lỗ liên sống, cả hai bó sợi xen lẫn nhau tạo thành dây thần kinh tủy
sống là một dây hỗn hợp.
Mỗi dây thần kinh tủy song chỉ chạy một đoạn rất ngắn sau khi ra khỏi ống
sống, rồi phân thành hai ngành chính: ngành lưng và ngành bụng. Những ngành
lưng chi phối cho các mô ỏ lưng. Ngành bụng lón hơn và quan trọng hơn, nó đến
mô ỏ mặt trước và bên của cơ thể. Ở vùng ngực, ngành bụng tạo thành những dãy
thần kinh liên sườn; ở vùng cổ và vùng thắt lưng cùng, các ngành trước kết hợp với
nhau tạo thành các đám rối thần kinh. Từ các đám rối sẽ phân các dây thần kinh.
Các dây thần kinh này phụ trách vận động một hay nhiều cơ và chi phôi cảm giác
da cũng như các mô dưới da.
B. CÁC DÂY THẦN KINH sọ NÃO
Các dây thần kinh sọ não là một nhóm dây thần kinh không đồng nhất. Khác
với dây thần kinh tủy sống, nó không có một điểm tương đồng nào ngoại trừ tất cả
đều xuất phát từ não bộ. Không như ở tủy sống, các dây thần kinh sọ não không
nối tiếp nhau để tạo thành đám rối thần kinh. Có tất cả 12 đôi dây thần kinh sọ.
Chúng được chia ra làm ba loại: dây thần kinh vận động, dây thần kinh cảm giác
và các dây thần kinh hỗn hợp.
Dây thần kinh cảm giác gồm có ba dây: dây thần kinh khứu giác (I) bắt nguồn
từ niêm mạc khứu giác ở tầng mũi trên; dây thần kinh thị giác (II) đi từ võng mạc
và dây thần kinh thăng bằng-thính giác (VIII) phát xuất từ tai trong. Cà ba đều
chui vào hộp sọ, qua não bộ để đến các trung khu tiếp nhận cảm giác tương ứng ở
võ não. Dây thần kinh thăng bằng-thính giác thực chất bao gồm có hai dây: dây
thính giác đi từ ốc tai và dây thăng bằng đi từ tiền đình và các ống bán khuyên.
Dây thần kinh vận động gồm có ba dây vận động cơ nhãn cầu, một dây vận động
cơ thang và cơ ức—đòn-chũm, một dây vận động lưỡi. Dáy thần kinh vận nhãn
chung (III) chi phôi tã cả các cơ vận động mắt, ngoại trừ cơ chéo lớn do dây thần
kỉnh cảm động (IV) chi phôi và cơ thẳng ngoài do dây thần kinh vận nhãn ngoài (VI)
điều khiển. Dây thần kinh gai (XI) còn gọi là dây thần kinh phụ có hai rễ. Rễ tùy
sống đi từ các rễ thần kinh sống cổ thứ tư và thứ năm đi lên, chui qua lỗ chẩm rồi
kêt hợp với rễ phát sinh từ hành não để tạo thành dây thần kinh gai đi ra ngoài hộp
sọ. Dây này phân làm hai nhánh: nhánh có gốc tủy sông vận động cơ thang và cơ
ức-đòn-chũm; nhánh từ hành não là nhánh nôi với dây thần kinh phế-vị. Vặn động
các cơ lưỡi là dây thần kinh hạ thiệt (XII). Dầy thần kinh này còn tách ra một nhánh
đê đi xuống dưới, tiếp nối với nhánh xuống của đám rối cổ sâu tạo thành quai cổ.
Đám rối cô sâu qua quai này sẽ phân nhánh cho các cơ dưối móng.

184