Page 32 - Giáo trình môn học Nguyên lý tạo ảnh

Lưới có chức năng chống tia phát xạ thứ cấp từ đối tượng chụp tác động lên
phim, nó được đặt giữa người bệnh và catxet.
Lưới có cấu trúc gồm các dải băng chì rất mảnh xếp song song với nhau và
hướng về điểm hội tụ, chen giữa các dải chì này là vật liệu có độ hấp thụ tia không
đáng kể như nhôm, bakêlit sao cho chùm tia bức xạ chính (sơ cấp) có thể truyền qua
trong khi phần lớn lượng tia bức xạ thứ cấp bị hấp thụ. Trên hình 1.45 minh hoạ cấu
trúc của lưới và tác dụng hấp thụ tia bức xạ thứ cấp của nó.
Đối tượng chụp

Tia phát xạ
Lưới Tia thứ cấp

Lá chì
Phim
Hình 1.45 . Cơ chế ngăn tia bức xạ thứ cấp của lưới

Có hai loại lưới là lưới cố định và lưới chuyển động.
Lưới ban đầu có cấu tạo đơn giản nhưng trên ảnh còn lưu lại bóng mờ của các
dải chì, điều này thực chất không ảnh hưởng nhiều tới việc chẩn đoán vì người đọc
phim đã được biết trước. Với ảnh đòi hỏi chất lượng cao, nhiều chi tiết thì phải sử
dụng loại lưới chuyển động để loại bỏ ảnh hưởng này. Loại lưới chuyển động kết hợp
giữa lưới với một cơ cấu dịch chuyển được gọi là lưới Bucky hay lưới Plotter -

Bucky. Khi có lệnh chuẩn bị chụp lưới được đưa vào trạng thái chuyển động đu đưa
với tốc độ cao, khi chụp hình ảnh của các dải chì sẽ được làm mờ đi. Để đáp ứng với
các nhu cầu thăm khám khác nhau, các nhà sản xuất đã chế tạo ra một số loại lưới có
những chỉ tiêu kỹ thuật khác nhau như số lượng dải chì trên 1cm (thường từ 20 đến
40), tỷ lệ giữa chiều cao của dải chì (hoặc bề dày tấm lưới) với khoảng cách giữa hai
dải chì thường có 3 giá trị là: 5/1, 10/1 và 15/1. Các tỷ lệ này ứng với các mức năng
lượng bức xạ tia X khác nhau có nghĩa là ứng với các trị số kV khác nhau: với kV
thấp dùng loại lưới có tỷ lệ thấp và ngược lại. Khoảng cách từ tiêu điểm tới phim
(FF) cũng cần được chọn tương ứng với các giá trị trên: 60 - 80cm, 100 - 120cm và
150cm .
Lưới cố định hiện nay (lưới Lysholin) là loại lưới rất mỏng (dưới 3mm). Lưới
này nhẹ, dễ sử dụng, không cần phải di động và cũng không để lại vết trên phim, có
thể dùng chụp đứng, chụp tại giường bệnh nhân nhưng rất mỏng manh, dễ hư hỏng.
Lưới nói chung là phụ kiện đắt tiền và dễ bị hư hỏng và mất tác dụng nếu bị
cong, vênh. Một khi lưới đã bị hỏng thì không thể sửa chữa, tuy vậy, nếu được bảo
quản tốt thì lưới có thể dùng được lâu dài. Nếu không được lắp sẵn vào thiết bị thì
cần phải bảo quản lưới cẩn thận trong bao bì bằng chất dẻo.
Catxet dùng đặt phim hoặc tấm tạo ảnh để lắp vào khay bàn chụp. Đó là một hộp
dẹt chứa phim và hai tấm bìa tăng quang, hai tấm này dính vào hai mặt của catxet
(chụp X quang thường quy) hoặc chứa tấm tạo ảnh IP (chụp X quang CR). Hai mặt
catxet gắn với nhau bởi bản lề và có khoá để cố định. Catxet hoàn toàn kín không cho
ánh sáng lọt vào nhưng lại cho phép tia X xuyên qua. Mặt trên của catxet đối diện với

32