Page 139 - Giáo trình môn học Nguyên lý tạo ảnh

một vùng mô so với trị số trên thì sẽ xảy ra ảnh ảo, những vật thể ở phía sau vùng mô
này được thể hiện nông hoặc sâu hơn so với vị trí thực tế của chúng.
Xét trường hợp khảo sát nhu mô gan sau đây (đầu dò từ những mặt cắt dưới
sườn) sóng âm vào nhu mô gan và truyền qua khối bất thường dưới dạng mỡ có vận
tốc dẫn truyền 1400m/s. Lúc này vùng cơ hoành phía sau như bị gián đoạn và đứt lìa
ra khỏi vòm hoành, lùi lại phía sau. Sự lý giải là khối bất thường nói trên làm chậm
lại thời gian sóng âm đến vùng cơ hoành phía sau nó (và kể cả thời gian trở về), hệ
quả là độ sâu được tính toán bởi máy của vùng cơ hoành này dường như sâu hơn thực
tế.
Sự chênh lệch vận tốc đã tạo ra hiện tượng khúc xạ tại mặt phân cách giữa hai
môi trường có vận tốc dẫn truyền khác nhau.
Như vậy, một vật thể ở bên kia mặt phân cách được ghi nhận như nằm trên
hướng thẳng với trục của chùm tia tới, nhưng thực tế thì lệch ra ngoài đường thẳng
đó. Hiện tượng này đôi khi cũng gây ra sự phiền toái trong thực hành lâm sàng.
Sự đối xứng của hai cơ thẳng bụng làm hội tụ hai chùm tia từ hai chấn tử trong
đầu dò (linear) tại một cấu trúc nào đó trong cơ thể (chẳng hạn như động mạch chủ
bụng). Theo nguyên tắc ảnh thì cấu trúc này được ghi nhận như theo hướng thẳng với
hướng hai chùm tia từ hai chấn tử, kết quả là trên màn hình xuất hiện hai cấu trúc nói
trên sát bên nhau hoặc chồng lên nhau một phần tuỳ thuộc vào độ hội tụ của chùm tia
(hay độ khúc xạ của cơ thẳng bụng).
4.5. Ảnh giả do độ rộng chùm tia và chùm tia thứ
4.5.1. Ảnh giả do độ rộng chùm tia
Như chúng ta đã biết, chùm tia siêu âm sau khi rời đầu dò thì khu trú lại ở vùng

tiêu điểm, sau đó phân kỳ từ phía sau vùng tiêu điểm, năng lượng tập trung nhiều
nhất ở trung tâm và rải dàn về phía rìa chùm tia.
(1) Một vật thể hiện diện trong chùm tia, xét vật thể có mặt phản hồi mạnh,
ngoài phần hồi âm được tạo ra từ phần trung tâm của chùm tia và được thể
hiện trên màn hình thì còn có phần hồi âm từ rìa chùm tia cũng có thể ghi
nhận và thể hiện được.
(2) Khi vật thể có mặt phản hồi kém thì phần hồi âm được tạo ra từ ngoài rìa
chùm tia sẽ rất nhỏ không đủ để ghi nhận và thể hiện.
Trong tình huống (1), chính phản hồi từ phần rìa của chùm tia khi được thể hiện
sẽ làm cho hình ảnh vật thể trên màn hình bị nhòe đi bởi những chùm sáng lan qua
môi trường xung quanh và mờ dần. Hình ảnh này được gọi là ảnh ảo do độ rộng của
chùm tia, ảnh ảo này sẽ rõ hơn khi môi trường xung quanh vật thể có hệ số phản hồi
kém, hiện tượng này sẽ giảm đi rất nhiều khi đặt vật thể vào trong chùm tiêu điểm
của chùm tia.
4.5.2. Ảnh giả do chùm tia thứ
Thực tế, một đầu đò không chỉ phát ra một chùm tia siêu âm có trục trung tâm
trùng với trục đầu dò mà còn có các chùm tia phụ có trục lệch một góc với chùm tia
chính. Những chùm tia thứ có mức năng lượng thấp hơn rất nhiều, tuy vậy những
chùm tia thứ này cũng có khả năng tạo ra phản hồi với mặt phân cách trong môi
trường, nhưng vì biên độ hồi âm do chùm tia thứ tạo ra quá nhỏ so với biên độ hồi âm
tạo ra do chùm tia chính nên ít khi được ghi nhận trên màn hình, Tuy nhiên khi tình
huống sau đây xảy ra: Ở khoảng cách d nào đó, chùm tia thứ gặp mặt phân cách có
độ phản hồi lớn nên tạo ra hồi âm với biên độ lớn, còn chùm tia chính gặp mặt phân

139