Page 14 - Giao trinh- Chăm sóc sức khỏe sinh sản cộng đồng

một chương trình nào đó. Các mô hình GDSK trình bày sau đây vừa mang ý nghĩa là
những triết lý vừa là phương cách thực hiện.
1.3.1. Mô hình Dự phòng

Mô hình này phát xuất từ Mô hình Y học dựa trên nền tảng là cơ thể con người như
một bộ máy có thể bị tấn công hoặc ảnh hưởng bởi các mầm bệnh hoặc các tác nhân gây
rối loạn khác. Nhiệm vụ cơ bản của y học là giúp sửa chữa các hỏng hóc hoặc dự phòng
không để các hỏng hóc của cơ thể xảy ra. Sức khỏe được định nghĩa như là sự không có
những rối loạn về cấu trúc và/hoặc chức năng của cơ thể. Vì y học điều trị có những
khiếm khuyết như tốn kém, thường chỉ giải quyết sau khi có bệnh hoặc tật, hoặc không có
hiệu quả trong một số bệnh lý, giáo dục sức khỏe được xem như là một biện pháp hỗ trợ

quan trọng để giảm chi phí, giảm sự đau đớn, khổ sở cũng như cứu không để những
trường hợp tử vong xảy ra ngoài tầm tay của y học điều trị.
Ðây là mô hình được áp dụng nhiều đặc biệt trong thập niên 70 và vẫn còn áp dụng
cho đến nay. Người dân được hướng dẫn những kiến thức và cách thực hành cần thiết để
dự phòng không để mắc bệnh, hoặc không để bệnh nặng thêm hoặc không để xảy ra hoặc
giảm nhẹ các di chứng.

Sơ đồ minh họa phương thức hoạt động của mô hình này là:
Cung cấp kiến thức  Chuyển đổi thái độ  Hướng dẫn thực hành
1.3.2. Mô hình Căn cơ
Như ta biết sức khỏe kém không chỉ dừng lại ở những nguyên nhân thuộc về cá
nhân như thiếu hiểu biết, thiếu kỹ năng mà còn liên quan đến các yếu tố kinh tế, văn hóa,
xã hội, môi trường. Chỉ tác động vào kiến thức, kỹ năng không đủ để mang lại sức khỏe
cho một cộng đồng. Văn hóa mà cụ thể là những niềm tin, tập quán cũng như điều kiện
kinh tế, xã hội, môi trường có thể ngăn trở những hành vi tốt thành hình hoặc duy trì trong

cộng đồng. Do đó cần phải tác động vào dư luận xã hội, tạo sự quan tâm của cộng đồng
để thiết lập những điều kiện hỗ trợ cần thiết về các mặt văn hóa, kinh tế, xã hội, môi
trường.
Sơ đồ minh họa phương thức hoạt động của mô hình này là:
Tác động qua truyền thông đại chúng và truyền thông nhóm để nâng cao nhận thức
(về các yếu tố ảnh hưởng)  Chia sẻ kiến thức  Chuyển đổi thái độ  Hỗ trợ hành vi

1.3.3. Mô hình Nâng cao nội lực
Mô hình Căn cơ như đã nói trên mặc dù cũng khá hiệu quả nhưng điểm yếu mấu
chốt đó là nó vẫn dựa trên sự tác động từ bên ngoài. Sự tác động từ bên ngoài dù có hiệu
quả trong một chương trình cụ thể lại không hoặc ít có tác động kéo dài đặc biệt là việc
phát hiện và tác động vào các vấn đề sức khỏe khác trong cộng đồng. Giáo dục sức khỏe
không chỉ quan tâm giải quyết một vấn đề cụ thể cho dù là giải quyết tận gốc rễ mà còn
cần phải tác động để thúc đẩy sự tự lực, tự quyết của cộng đồng trong việc bảo vệ và nâng

cao sức khỏe của họ. Giáo dục sức khỏe do đó không chỉ tác động lôi cuốn sự quan tâm
của cộng đồng vào một vấn đề sức khỏe cụ thể mà quan trọng hơn đó là giúp cộng đồng
13