Page 66 - Giáo trình môn học Nguyên lý tạo ảnh

Sợi đốt được làm bằng vật liệu là Volfram, Tungsten… có nhiệt độ nóng chảy
0
rất cao (khoảng 3360 c), nó được cấu tạo dưới dạng dây xoắn ốc đảm bảo diện tích
bức xạ điện tử lớn. Kích thước, hình dạng của sợi đốt và khe hội tụ cần đảm bảo độ
chính xác cao. Đồng thời vị trí sợi đốt được đặt cẩn thận trong khe hội tụ sao cho
chùm tia điện tử hội tụ tại điểm đã định trên anốt. Diện tích mà chùm tia điện tử chiếu
đến gọi là điểm hội tụ, đó chính là nguồn bức xạ Rơnghen. Bề mặt điểm hội tụ có
dạng hình chữ nhật. Trong máy chụp cắt lớp SCT -7000T, kích thước điểm hội tụ là:
tiêu điểm lớn 1.0 x 1.2 mm; tiêu điểm nhỏ 0.8 x 0.8 mm.
Có hai loại catốt trong bóng X - quang: hội tụ đơn và hội tụ kép. Loại catốt hội
tụ đơn chỉ gồm một sợi đốt và một khe hội tụ. Trong khi đó, loại catốt hội tụ kép gồm
hai sợi đốt đặt trong hai khe hội tụ khác nhau, hai khe này được bố trí kề nhau trong
cùng mặt phẳng đứng hoặc ngang (tuỳ thuộc ở người thiết kế).
Khe hội tụ nhỏ thường được sử dụng khi thực hiện xét nghiệm những bệnh nhân
gầy hoặc những bộ phận mỏng của cơ thể. Trong trường hợp này sử dụng dòng điện
nhỏ với thời gian chụp dài. Còn khe hội tụ lớn sử dụng khi thực hiện xét nghiệm
những bệnh nhân béo hoặc những bộ phận dày của cơ thể, khi đó sử dụng dòng điện
lớn với thời gian chụp ngắn.
Để cấp điện cho sợi đốt, người ta dùng nguồn điện áp thấp cỡ vài chục vôn với
dòng từ vài ampe đến hàng chục ampe thông qua biến thế sợi đốt. Thông thường biến
thế sợi đốt được đặt cùng với biến thế cao áp trong thùng dầu cao thế để đảm bảo độ
an toàn cách điện và làm mát cho biến thế.
Trong bóng X - quang anốt cố định, chùm phát xạ điện tử có phương trùng với
trục của bóng, còn ở bóng X - quang anốt quay, phương của chùm phát xạ điện tử

song song và cách trục bóng một khoảng nhất định (do đặc trưng cấu tạo của anốt).
Anốt, để khắc phục những nhược điểm của bóng X - quang anốt cố định, người
ta đã tạo ra bóng X - quang với anốt quay. Anốt có nhiệm vụ hứng chùm điện tử từ
catốt bắn tới và phát xạ chùm tia Rơnghen. Nó được làm bằng vật liệu là Volfram
hoặc phủ hợp kim Volfram, Gecmani dày vài mm lên tấm Môlipden có dạng hình
vành khăn, với diện tích lớn hơn diện tích hội tụ (nguồn phát xạ Rơnghen). Tấm
Volfram này được gắn vào giá đỡ bằng đồng dày có tác dụng tăng tốc độ tản nhiệt
cho anốt.
0
0
Anốt có dạng hình côn, góc vát từ 15 - 25 tuỳ theo bóng được gắn với Rôto
của động cơ thông qua tấm môlipden với mục đích cách nhiệt. Anốt quay trong thời
gian bóng hoạt động với tốc độ lớn, từ 3000 9000 v/phút (nghĩa là nếu thời gian phát
tia diễn ra trong thời gian 0.1s thì anốt quay ít nhất 5 vòng).
Trục của Rôto được gắn vòng bi. Để bôi trơn, vòng bi này được mạ bạc hoặc chì
(không bôi dầu vì làm mất độ chân không của bóng). Động cơ quay anốt là động cơ
không đồng bộ hai pha được cấp nguồn AC có tần số từ 50  150 Hz.
Toàn bộ anốt, katốt, rôto, vòng bi được đặt bên trong vỏ thuỷ tinh. Bên ngoài sát
với rôto là các cuộn dây và lõi sắt của Stato. Để bóng làm việc bình thường và đảm
bảo Anôt nhanh chóng đạt được tốc độ yêu cầu, trong thiết bị X - quang người ta còn
thiết kế các mạch bảo hiểm (chống quá dòng, quá áp) và mạch tăng tốc anốt.
Việc thiết lập anốt quay đã khắc phục được những nhược điểm của bóng X -
quang anốt cố định đó là: Làm cho quá trình tản nhiệt diễn ra nhanh chóng và chống
hiện tượng rỗ anốt không đều.

66