Page 176 - Giải phẫu chức năng hệ vận động + hệ thần kinh

2. Vỏ não
Vỏ não là bộ phận quan trọng nhất của não vì đó là một diện cảm thụ tinh vi
gồm nhiều bộ máy phân tích hợp lại. Nó là cơ sở vật chất sự hoạt động cao cấp của
thần kinh và là cơ quan điểu hòa tổi cao của các cơ năng sinh hoạt, vỏ não có
nhiệm vụ phân tích cảm giác ở ngoại cảnh hay nội cảnh dẫn đến, tập hợp lại và
biến các cảm giác đó thành các ý thức.
Diện tích của vỏ ở hai bán cầu khoảng 2200m2 mà hai phần ba là ở sâu trong
các rãnh và khe, chỉ có một phần ba lộ ra ngoài. Sô' tế bào trong lmm2 là 215. Vậy
toàn bộ não có khoảng 14 tỷ tế bào.
Căn cứ vào sự cấu tạo của tế bào và sự sắp xếp bố trí, căn cứ vào lâm sàng hay
thí nghiệm mà vỏ não được chia ra làm nhiều khu vực vối chức phận chủ yếu khác
nhau. Hồi trán lên là trung khu vận động. Hình chiếu của cơ thể trên vùng này ỏ
trong tư thế chúc đầu. Như thế, tổn thương phần trên của hồi não dẫn đến liệt
chân, trong khi ỏ phần dưối gây liệt các cơ ở đầu và lưỡi. Sau khe trung tâm, trong
hổi đỉnh lên là trung khu cảm giác. Hình chiếu của cơ thể ở vùng này cũng như
vùng vận động, cả hai vùng vận động và cảm giác của mỗi bán cầu phụ trách
phần cơ thể đối bên. Vị thê này đối nghịch với tiểu não. 0 đây mỗi bán cầu tiểu
não kiêm soát phần cơ thể cùng bên. Trung khu thị giác nằm ở thủy chẩm. Trung
khu thính giác ở hồi thái dương trên và trung khu khứu giác ở tiểu thủy hải mã.
Vây quanh những trung khu chính là các vùng thứ cấp hay phối hợp mà nó cũng
có liên quan đến cùng chức năng của trung khu chính. Vì thế, quanh trung khu
i
thính giác là vùng phối hợp mà tổn thương ỏ vùng này dẫn đến hậu quả rô” loạn sự
nói, viết và đọc, được gọi chung là thất ngữ. Vùng điều khiển tiếng nói là vùng
Broca và chỉ nằm ỏ một bán cầu đại não (hình 12.6).

S A U T R Ư Ớ C

Thúy thái dương-'''"^ Trung khu phối hợp thinh giác
Hình 12.6. Các trung khu ở vỏ não. Mặt ngoài của bán cẩu não phải
175