Page 75 - Giáo trình môn học Y học hạt nhân xạ trị

2. Điều khiển năng lượng gia tốc electron
2.1. Cấu tạo, nguyên lý hoạt động của máy gia tốc tuyến tính
2.1.1. Các khối cơ bản
Máy gia tốc tuyến tính thường được chia thành 5 hệ thống đó là:
+) Hệ thống phun, là một nguồn electron hay còn gọi là súng điện tử
+) Hệ thống tần số vô tuyến bao gồm nguồn tần số vô tuyến sử dụng magneton
hoặc klyston, bộ điều chế, ống dẫn sóng cao tần có chân không thấp trong đó
electron được gia tốc,…
+) Hệ thống vận chuyển chùm tia có vai trò vận chuyển electron trong chân
không từ ống dẫn sóng gia tốc tới bia hoặc lá tán xạ.
+) Hệ thống phụ trợ gồm hệ thống bơm chân không, hệ thống làm lạnh bằng
nước, hệ thống chất điện môi bằng ga để truyền vi sóng từ bộ phận phát sóng vô
tuyến tới ống dẫn sóng.
+) Hệ thống theo dõi và chuẩn trực chùm tia.
Có thể minh họa các bộ phận chính của một máy gia tốc xạ trị bằng sơ đồ khối
đơn giản sau:

Hình. Sơ đồ nguyên lý hoạt động
Bên cạnh đó còn rất nhiều phần khác đi kèm với máy gia tốc là:
+) Hệ thống collimator chuẩn thông dụng.
+) Hệ thống laser xác định trục quay của máy, trục thẳng đứng của chùm tia, bộ
hiển thị chùm tia bằng ánh sáng nhìn thấy.
+) Hệ thống camera theo dõi bệnh nhân, hệ thống đàm thoại giữa thày thuốc và
bệnh nhân.
+) Hệ thống máy tính điều khiển thiết bị; màn hình thông báo các số liệu liên
quan tới việc điều trị.
+) Hệ thống che chắn phóng xạ.
+) Hệ thống tự ngắt máy gia tốc khi có sự cố.
Các hệ thống liên quan đến quá trình điều trị bằng máy gia tốc:
+) Giường máy có thể điều khiển lên, xuống, quay theo các góc.
+) Hệ thống tính liều lượng và lập kế hoạch điều trị.
+) Hệ thống đo liều: máy đo tia phóng xạ, máy đo phòng hộ tia xạ,…

75